Bijnieruitputting en stress: Alles wat je moet weten!

De bijnieren zijn echt verbazingwekkende organen. Ze zijn verantwoordelijk voor het produceren en rondpompen van tientallen verschillende soorten hormonen. Allemaal stuk voor stuk onontbeerlijke hormonen voor een optimaal functionerend lichaam.

De hormonen zijn echt heel verschillend: Hormonen die je elekrolyten-balans reguleert, hormonen die je vochtretentie beheert, hormonen die je lichaamsgewicht regelen, die je helpen met slapen, die je libido regelen, en nog heel veel meer. En dat is de exacte reden dat waarom bijnieruitputting, en de daarmee samenhangende hormonale onbalans, meestal goed herkenbaar is omdat het grote invloed heeft op heel veel aspecten van je leven.

Wat is bijnieruitputting?

Bijnieruitputting is een aandoening die optreedt wanneer je bijnieren niet goed functioneren. Daardoor produceren ze niet genoeg hormonen, wat natuurlijk problemen op gaat leveren voor het optimaal functioneren van het hele lichaam. Bij mensen die last hebben van uitgeputte bijnieren, is het gebrek aan het hormoon cortisol het meest in het oog springend.

2 soorten uitgeputte nieren

Er zijn grofweg 2 soorten bijnieruitputting:

    • Primaire bijnieruitputting: Deze vorm wordt ook wel de ziekte van Addison genoemd, en is het gevolg van een ziekte van de bijnieren zelf. Denk hierbij maar eens aan bijnierkanker, infectie’s of bloedingen. Dit komt niet zo heel vaak voor. Primaire bijnieruitputting zorgt wel voor fysieke schade aan de bijnieren, waardoor het relatief gemakkelijk zichtbaar te maken is.
    • Secundaire bijnieruitputting: De tweede soort komt veel vaker voor, en is niet het gevolg van een fysieke ziekte van de bijnieren. Het is meer het gevolg van stress en/of een auto-immuun reactie van het lichaam. Ook dit zal resulteren in een hormonale disbalans.

Bijnieruitputting symptomen

Dus als je je meer gestrest voelt dan normaal, hoe weet je dan of het ‘gewone’ stress is, of dat je mogelijk last hebt van bijnieruitputting?

Hier een opsomming van mogelijke bijnieruitputting symptomen:

    • Chronische vermoeidheid, wat al langer dan een paar weken aanhoudt
    • Algemene zwakheid van de spieren
    • Verandering van de eetlust, met name verminderde eetlust
    • Verlies van gewicht
    • Spijsverteringsproblemen, en dan met name buikpijn, misselijkheid, overgeven, diarree
    • Lage bloeddruk
    • Regelmatig duizelig
    • Flauwvallen
    • Stemmingswisselingen
    • Hoofdpijn
    • Veel zout voedsel willen eten
    • Lage bloedsuikerspiegel (hypoglycemie)
    • Moeite met slapen
    • Veel zweten, en dan met name tijdens het slapen
    • Laag libido
    • Onregelmatig menstruatie, of zelfs overslaan van menstruatie.

Inderdaad, dat is een hele lijst met mogelijke symptomen. Deze symptomen komen vaak heel geleidelijk op, zodat je het in eerste instantie niet zult merken. Beter is het om het voorgaande lijstje door te nemen in overleg met een goede vriend of vriendin die je regelmatig ziet, maar ook weer niet te vaak. 

De meeste van deze symptomen worden veroorzaakt door een gebrek aan cortisol, een belangrijk kenmerk van bijnieruitputting.

De oorzaken van bijnieruitputting

De onderliggende oorzaak van secundaire bijnieruitputting is meestal een auto-immuun-reactie van het lichaam zelf. Dit betekent in feite dat je immuunsysteem eigen cellen en indringers niet meer aan onderscheiden. Eigen gezond weefsel wordt door het immuunsysteem aangezien als ‘indringers’, en wordt dus aangevallen.

Hoewel medicijnen, genetische factoren, operaties, ziektes, en ernstige infecties ook secundaire bijnieruitputting kan veroorzaken, zijn auto-immuunreacties dé nummer 1 oorzaak van uitgeputte bijnieren.

Wanneer iemand een auto-immuunziekte heeft, om redenen die die nog niet helemaal duidelijk zijn, wordt ook het bijnierschors soms als potentieel schadelijk beschouwd. Als reactie wordt het bijnierschors door een overvloed aan witte bloedcellen en eiwitten aangevallen en vernietigd.

Bij constante aanvallen verliezen de bijnieren uiteindelijk het vermogen om adequaat te reageren op een stimulerend hormoon dat ‘Adrenocorticotropine’ heet. 

Het gevolg: Het ingewikkelde lichaamsproces voor het verzenden en ontvangen van signalen die de hormoonproductie regelen, werkt niet meer.

Zodra de bijnieren niet meer reageren op dit ingewikkelde proces, en dus niet alle noodzakelijke hormonen meer aangemaakt kunnen worden, zullen we ons in eerste instantie prima voelen. Maar stapje voor stapje zal je lichaam beginnen te haperen. Soms gaat het zo langzaam, dat je het zelf vaak niet eens merkt.

Ook kan het gebeuren dat de gevolgen heel snel en agressief te merken zijn. In dat geval moet er heel snel ingegrepen worden om erger te voorkomen.

En wat is dan de oorzaak van die auto-immuunreactie?

Gewoonlijk is het een combinatie van heel veel verschillende factoren. Om even een de meest belangrijke te noemen:

    • Hoge stressniveaus of een eenmalige (extreem) stressvolle ervaring (zoals bijvoorbeeld het overlijden van een dierbare, of extreem grote veranderingen in het leven)
    • Veelvuldige blootstelling aan vervuilde lucht en/of andere milieuverontreinigingen
    • Extreem slaapgebrek
    • Constant doorgaan, ondanks het feit dat je extreem moe bent
    • Slechte voedingsgewoontes
    • Gebrek aan beweging
    • Of juist een overmaat aan beweging, bijvoorbeeld hele fanatieke sporters.

Hoe krijg je wat je wilt?

Download ons gratis eBoek Hoe Je Krijgt Wat Je Echt Wilt.

Stap uit je hoofd – en geniet van een ontspannen leven.

Meer dan 35.000 keer gedownload!

“Interessant, boeiend en leerzaam! Het geeft me ontzettend veel steun. Wat ben ik blij dat ik dit gevonden heb. Het verrijkt echt mijn leven!”

Hoe je alles krijgt wat je wilt


De bijnieren en hormonen in detail

Van de bijnieren zijn er twee belangrijke delen die hormonen producten: De binnenzijde, de Medulla, waar met name adrenaline geproduceerd wordt. Daarnaast is er de buitenste laag, de cortex, wat verantwoordelijk is voor de productie van corticosteroïden. Hieronder vallen onder andere androgenen (mannelijk geslachtshormonen) en glucocorticoïden, waaronder ook cortisol.

Van alle verschillende hormonen, is cortisol toch wel het hormoon waar we het meest over horen. Dit komt omdat cortisol verantwoordelijk is voor een heel breed scala aan emoties, reacties en functies in het lichaam bestuurt. Hieronder vallen onder andere de stressreacties van het lichaam, de bloedsuikerspiegel regelen, voedingsstoffen transformeren naar energie,. Activatie van het immuunsysteem, activeren van ontstekingsreacties, en nog veel meer.

Onderzoekers zijn er van overtuigd dat cortisol waarschijnlijk wel honderden verschillende functies heeft, en dat de cortisol op ieder orgaan en systeem in je lijf een andere invloed heeft.

Naast cortisol helpen andere hormonen om bijvoorbeeld het niveau van mineralen, zoals bijvoorbeeld Kalium en Natrium, in balans te houden en de bloeddruk op een normaal niveau te houden.

De androgenen is een andere groep hormonen. Deze worden vaak de mannelijke geslachtshormonen genoemd omdat ze betrokken zijn bij de ontwikkeling van de mannelijke geslachtskenmerken zoals het opbouwen van spiermassa, het reguleren van de haargroei, en het onderhouden van het libido. Ondanks dit, hebben ook vrouwen dit hormoon in hun lichaam.

Bij een gezond persoon, zouden de bijnieren als volgt moeten werken:

Een deel van de hersenen, wat de hypothalamus wordt genoemd, wordt beschouwd als het controlecentrum voor de meeste hormonen. Dit controlecentrum stuurt de hypofyse het signaal om hormonen te produceren en vrij te geven. De hypofyse zorgt daarna, als een soort ‘onderaannemer’, voor de communicatie met de bijnieren en stuurt signalen om de productie van bijnierhormonen te stimuleren.

Meestal doen de bijnieren het werk wat hun gevraagd wordt, en zorgen ze voor een bepaalde hoeveelheid cortisol en andere hormonen. 

Bij mensen met bijnieruitputting werken deze communicatielijntjes niet meer, en worden er dus geen hormonen meer aangemaakt en vrijgegeven.

Hoe wordt bijnieruitputting vastgesteld?

Om te testen op bijnieruitputting, zal je arts waarschijnlijk allereerst een gesprek met je aangaan over je stressniveaus, symptomen en ziekte-geschiedenis. Daarna zal de arts in veel gevallen hormonale bloed- en urinetests uitvoeren om te controleren op niveaus van ACTH, cortisol en andere factoren. 

De ACTH-stimulatietest wordt het meest gebruikt. Hierbij krijg je een injectie met synthetisch ACTH. In het bloed en in de urine worden dan verschillende waardes gemeten. Zelfs met ACTH toegediend, hebben mensen met bijnieruitputting weinig of geen toename van cortisol.

Een CRH-stimulatietest kan ook helpen bij het vaststellen van de oorzaak van bijnieruitputting. Deze test houdt in dat eerst bloed af wordt genomen. Daarna zal de CRH-injectie volgen. Op gezette tijden (30, 60, 90 en 120 minuten) na een CRH-injectie wordt opnieuw bloed afgenomen. 

Bloedonderzoek (zoals een door insuline geïnduceerde hypoglykemie-test) kan ook laag natriumgehalte in het bloed, lage bloedsuikerspiegel en een hoge kaliumspiegel in het bloed aantonen, die soms worden waargenomen bij mensen met bijnierproblemen. 

Ten slotte kan een bloedtest antilichamen, eiwitten die door het immuunsysteem zijn gemaakt, detecteren en die geassocieerd zijn met auto-immuunziekten.

De ziekte van Addison (ook wel primaire of chronische bijnieruitputting of hypocortisolisme genoemd) is een auto-immune endocriene aandoening die bij ongeveer één op de 100.000 mensen voorkomt. De symptomen van de Addison-ziekte zijn meestal nog prominenter en omvatten gewichtsverlies, spierzwakte, vermoeidheid, lage bloeddruk en veranderingen in de huidskleur.

Men denkt dat de ziekte van Addison het gevolg is van vergelijkbare bijnierafwijkingen, en dan met name een lage cortisol-spiegel. Ongeveer 70 procent van de gemelde gevallen van de ziekte van Addison wordt vermoedelijk veroorzaakt door auto-immuunziekten waarbij het immuunsysteem hoge niveaus van antilichamen aanmaakt om de bijnieren te vernietigen.

5 natuurlijke remedies voor bijnieruitputting

  1. Pas je voedingsgewoontes aan

Een van de belangrijkste stappen die je kunt ondernemen om op een natuurlijk wijze je bijnieren en je hormonale balans te ondersteunen, is te stoppen met het eten van junkfood. En dan bedoel ik junkfood in het algemeen, dus niet alleen dat broodje hamburger en die pizza. 

Ga gewoon lekker gezond eten, vers en lekker groen, waardoor je lichaam zichzelf kan genezen. Want dat is dé grote kracht van jouw lijf.

Wat ik versta onder junkfood?

  • Te veel alcohol en/of cafeïne, waardoor je slechter gaat slapen wat op zijn beurt weer kan leiden tot angsten en depressies.
  • Suikers en zoetstoffen, inclusief high-fructose-glucose-siroop, verpakte zoetigheden, geraffineerde granen, en al die andere industrieel producten die uiteindelijk een suikerverslaving veroorzaken, sterke schommelingen in je bloedsuikerspiegel veroorzaken, en zorgen dat je overgewicht krijgt.
  • De meeste verpakte en bewerkte voedingsmiddelen, aangezien deze volgepropt zit met heel veel kunstmatige ingrediënten, conserveringsmiddelen, suikers, en natrium.
  • Gehydrogeneerde en geraffineerde plantaardige oliën zoals soja, zonnebloem, en maïs. Deze werken stuk voor stuk ontstekingen in de hand.

Vervang dit junkfood door zoveel mogelijk door onbewerkt voedsel, dus écht eten. Denk hierbij maar eens aan:

    • Gezonde en natuurlijke vetten, bijvoorbeeld uit kokosnoten, kokosolie, roomboter, avocado, noten, zaden, en olijfolie.
    • Veel, heel veel groenten, en dan ook nog eens in alle kleuren. Maak van je bord een kleurenpalet.
    • Wild gevangen vis, en dan met name vette vis zoals haring, zalm, en makreel. Deze bieden het maximum aan ontstekingsremmende Omega vetten.
    • Hoogwaardige dierlijke producten, en dan bij voorkeur biologisch. Denk maar eens aan eieren, rundvlees, kip, en kalkoen.
    • Zeegroenten zoals zeewier en kelp. Deze zijn zeer rijk aan jodium wat belangrijk is voor de gezondheid van de schildklier.
    • Hoge kwaliteit zout, bijvoorbeeld Keltisch of Himalaya. Niet te veel natuurlijk!
    • Vezelrijk voedsel zoals bessen, chiazaden, lijnzaden, en zetmeelrijke groenten.
    • Probiotische voedingsmiddelen zoals zuurkool, yoghurt, en kefir. 

2) Verminder je stress

Je stress verminderen, is cruciaal voor de gezondheid van je bijnieren en dus voor je hormoonbalans. Afhankelijk van je persoonlijkheid, de vorm van stress, en de oorsprong van de stress, zijn er heel veel manieren om dit effectief aan te pakken. 

Alles over bijnieruitputting en stress

Stress aanpakken is niet alleen goed voor je bijnieren, maar in het algemeen geweldig voor je hele gezondheid, zowel lichamelijk als mentaal.

Misschien dat één van de volgende manieren je op ideeën brengt:

    • Maak iedere dag tijd vrij om iets leuks en ontspannends te doen, alleen of met je gezin.
    • Ga mediteren
    • Verbeter je ademhalingstechnieken
    • Breng meer tijd buiten door, lekker in het zonnetje! Vitamine D is belangrijk voor je!
    • Probeer een vast en redelijk werkschema te hanteren. Beperk je werkuren en bedenk dat er meer is in het leven dan alleen maar werken. Bedenk dat niet alleen voor jezelf, maar ook voor je gezin.
    • Eet regelmatig en gezond. Vermijd stimulerende middelen zoals cafeïne, suiker, en alcohol.
    • Ga sporten en verleg de grenzen van je kunnen.
    • Als er iets schokkends in je leven is gebeurt, is het misschien verstandig om professionele hulp te zoeken.

3) Zorg dat je kwalitatief goed slaapt

Je bijnieren hebben voldoende rust nog om optimaal te kunnen functioneren. Slaap dus voldoende. Want een gebrek aan slaap zal betekenen dat je bijnieren extra cortisol aan moeten maken om je te beschermen tegen de lage energieniveaus als gevolg van het gebrek aan slaap.

Dus rust uit wanneer je moe bent, en zorg dat je zo veel mogelijk kwalitatief goede slaap krijgt. Ga uit van 8 à 10 uur per nacht, afhankelijk van je persoonlijke behoeften.

Probeer je ook aan een vast schema te houden, want je lichaam houdt van regelmaat.

Als je een slechte slaper bent, is het belangrijk om eerst eens kritisch naar je bed te kijken: 

    • Is het matras nog steeds comfortabel? 
    • Wat is de leeftijd van het matras?
    • Past het matras nog steeds bij jou?
    • En je hoofdkussen?
    • Je dekbed: Heb je het warm genoeg? Of juist te koud?

En dan je slaapkamer:

    • Is het donker genoeg?
    • Heb je last van omgevingsgeluiden van de straat of van de buurtjes?
    • Is je slaapkamer wel een oase van rust?

Wat je in ieder geval moet doen:

    • Verwijder alle schermen uit je slaapkamer. Ja, ook die TV, en ook je telefoon.
    • Zorg dat je slaapkamer een behaaglijke temperatuur heeft om te slapen.
    • Ruim je slaapkamer op. Geen onnodige troep. Zorg voor rust!
    • Je slaapkamer mag alleen nog maar gebruikt worden voor slapen en lezen. En natuurlijk ook voor de seks. (Wist je trouwens dat seks een heel goed slaapmiddel is?)

4) Ga bewegen, maar overdrijf niet!

Bewegen is goed voor je gezondheid, dat weten we allemaal. Bewegen is onder andere een heel goed medicijn tegen stress en burn out. Maar let op: Als je overdrijft kan het ook te veel van het goede worden. Overmatig sporten, en niet goed kunnen herstellen tijdens de rustdagen, belasten je bijnieren onnodig en brengt je hormonen uit balans.

Ga lekker sporten, en beweeg op de manieren waarop jij het leuk vind, maar geef je lichaam ook rust wanneer dat nodig is: Zorg voor voldoende spierherstel en luister naar je lijf of er sprake is van extreme vermoeidheid en/of letsel.

Als je helemaal niet beweegt en sport, werkt dit niet alleen in het nadeel van je bijnieren, maar ook kun je daar heel humeurig van worden. Maar als je te veel van jezelf vraagt, en te veel pusht, zal dat een stress-factor worden waardoor de werking uiteindelijk averechts zal zijn.

5) Overweeg voedingssupplementen

Supplementen die onder andere de bijnieren ondersteunen zijn de volgende:

    • Ashwagandha en basilicum. Dit zijn zogenaamde ‘adaptogene kruiden’ die het lichaam helpen om te gaan met stress.
    • Omega 3 vetten, onder andere uit avocado en vette vis zoals haring, zalm en makreel.
    • Zoethout
    • Magnesium
    • Vitamine B complex, inclusief vitamine B5 en vitamine B12
    • Vitamine C (een antioxidant en een ontstekingsremmer)
    • Vitamine D3
    • Zink

Hoe lang zal het duren voordat je verbetering gaat zien?

Om je bijnieren op een natuurlijke manier te genezen, waardoor je jezelf weer energieker gaat voelen en je hormonen weer in balans zullen zijn, kan enige tijd duren. Het is duidelijk dat je geduld moet hebben.

Iedereen is anders, en iedereen reageert anders op de veranderingen in levensstijl. Sommige mensen zullen inderdaad medicijnen moeten slikken om de problemen uiteindelijk op te lossen, en weer anderen hebben hele goede resultaten door eenvoudigweg aandacht te besteden aan hun dieet en aan hun levensstijl.

Hoe dan ook, het volgen van de eerder genoemde aanbevelingen is in ieder geval altijd een bewezen manier om de genezing te bevorderen.

Hoewel er géén algemene oplossing is voor bijnierproblemen, en er dus ook géén algemene genezingstijden zijn, kun je je uitgaan van het volgende:

    • 6 – 9 maanden voor kleine problemen met de bijnieren.
    • 12 – 18 maanden voor matige bijnieruitputting.
    • Tot wel 24 maanden (of langer) voor ernstige bijnieruitputting.

Als je last hebt van bijnieruitputting, en hiervoor een arts bezoekt, dan kan deze medicijnen aanbevelen om het proces te versnellen, en om in ieder geval een tekort aan cortisol te voorkomen of zo snel mogelijk op te lossen.

Medicijnen zoals prednison of hydrocortison vormen de meest voorkomende behandelingen. De dosering van deze medicatie is afhankelijk van het stressniveau, van eventuele infecties, de medische geschiedenis en eventuele letsels. Maar de belangrijkste reden om deze medicijnen te gebruiken is om je cortisol, en andere belangrijke hormonen, weer op een gezond niveau te krijgen.

Een ander aspect om goed over na te denken is hoe je huidige medicijnen je bijnieren op een negatieve manier kunnen beïnvloeden. Het is beslist mogelijk dat er bijnieruitputting kan optreden als iemand plotseling stopt met het innemen van bijvoorbeeld prednison. In 1 keer stoppen zal ernstige gevolgen hebben voor je lichaam. Ook als je medicijnen slikt voor het behandelen van ontstekingsziekten zoals artritis, astma, of colitis ulcerosa, overleg dan altijd met je behandelend arts als je van plan bent om de dosis te verlagen of te stoppen met deze medicijnen. Neem hier NOOIT zelf beslissingen over.

En dan nog dit…

De eerder genoemde natuurlijke remedies zijn stuk voor stuk zeer effectief om jouw problemen met bijnieruitputting op te lossen. 

Maar de eerste twee (je voedingsgewoonten en je stress) zijn wel de meest belangrijke. Want als je bijvoorbeeld stress hebt, zal dat invloed hebben op je slaap, waardoor je heel snel in een vicieuze cirkel beland.

Stress is dus één van de eerste problemen die je op moet lossen.

Maar hoe doe je dat? Hoe ga je daarmee om?

Ik kan je daarbij helpen!


Wil jij minder stress?

Volg dan deze online cursus Nooit Meer Zorgen of Stress.

Laat alle zorgen en stress los.

Meer dan 15.000 cursisten gingen je voor!

“Je cursus was super – een gouden greep. Niets bracht rust en ontspaning in mijn leven. Maar met jouw cursus is het mij gelukt!”

Laat al je zorgen los


Over de schrijver 

Sander

Dit artikel is geschreven door Sander, gastauteur en stresscoach en ervaringsdeskundige.

Over deze website
Newstart is gespecialiseerd in persoonlijke groei.

Meer dan 15.000 cursisten hebben we inmiddels geholpen met een gelukkig en succesvol leven.

Wat wil jij?
Wil jij meer zelfvertrouwen, minder stress, betere relaties, leuker werk, meer geluk en meer succes?
Deze Online Trainingen gaan je helpen!

Meer over
Meer over Newstart
Ervaringen van cursisten

Ontdek Het Geheim


Hoe krijg je wat je ècht wilt?


ONS GRATIS EBOEK

35.000 Lezers gingen je voor


Ook leuk om te lezen:

Reageer op dit artikel

{"email":"Email address invalid","url":"Website address invalid","required":"Required field missing"}
>