Stress herkennen om tijdig stress te stoppen

Stress herkennen helpt om stress een halt toe te roepen. Als je weet waar je op moet letten kun je tijdig ingrijpen. Hiermee houdt je jouw stress onder controle. In dit artikel leer je stress herkennen aan de hand van diverse indicatoren. 

Wat is stress?

Wist je dat ze al in het oude Griekenland bekend waren met de gevolgen van stress? De Grieken wisten al dat het lichaam meer is dan zomaar een machine. Emoties en gedachten spelen ook een rol. Maar pas rond 1930 werd de term “Flight or Fight”-response benoemd. Dit is de zogeheten vecht of vlucht-reactie die zo typerend is voor stress.

Dit staat ook wel bekend als de algemen stress respons en is onder andere goed te herkennen bij dieren: als er gevaar dreigt trekt een dier zicht terug (flight) of maakt het zich klaar om te vechten (fight). Ook bij mensen is de algemene stressrespons van kracht. Niet altijd zul je je ervan bewust zijn, maar ook jij hebt de neiging om te vechten of vluchten als er zich ‘gevaar’ voordoet.

Als je langdurige tijd wordt blootgesteld aan stress-creërende situaties komt deze situatie steeds vaker voor. Het is op die momenten dat je lichaam uit balans raakt: je hormoonproductie wordt overgestimuleerd en stresshormonen worden veelvuldig aangemaakt.

Wat is het gevaar van stress?

Waarom zou je eigenlijk stress willen herkennen?

Ongetwijfeld heb je wel eens wat gehoord over de mogelijke gevaren van stress, anders zou je niet bij dit artikel zijn beland. Omdat je in grote lijnen weet wat stress met je kan doen wil je leren om op tijd stress te leren herkennen.

Maar weet je wat er precies gebeurd als je last hebt van teveel stress?

Het lichaam blijft in een parate status, klaar om te vechten of vluchten. Hierdoor worden hormonen aangemaakt die hierbij helpen. Je bloedvaten vernauwen, waardoor bloed sneller en met meer kracht door het lichaam kan worden gepompt. Dat is in sommige situaties functioneel, maar niet als het chronisch is.

Geen wonder dat een groot percentage van hartaanvallen onder andere komt vanwege een te hoge mate van stress. Daarnaast beïnvloed stress ook je maag en darmen. Je spijsverteringssysteem wordt aangetast door stress. Vechten of vluchten van gevaar is op het moment belangrijker dan eten verteren. Hierdoor ontstaan darmklachten, zoals het prikkelbare darmsyndroom.

Stress herkennen door te letten op indicatoren

Zoals je ongetwijfeld weet komt stress er op verschillende manieren ‘uit’. Je merkt het lichamelijk, geestelijk en waarschijnlijk ook aan je gedrag. Let maar eens op iemand die gestrest is, de lichaamshouding en het gedrag spreken boekdelen.

Als het aankomt op stress herkennen zijn er drie niveaus:

• Lichamelijke indicatoren
• Psychische indicatoren
• Gedragsindicatoren.

Lichamelijke indicatoren

• Snelle, ondiepe ademhaling
• Rug- en schouderpijn
• Hartkloppingen
• Overmatig zweten
• Klamme handen
• Hoofd- en nekpijn
• Rode vlekken in nek
• Huiduitslag
• Maagklachten
• Trillende handen
• Trillende benen
• Duizelig

Psychische indicatoren

• Gevoelens van angst
• Verwardheid
• Snel geïrriteerd
• Vermoeid
• Depressief
• Veel piekeren
• Lusteloos
• Verveeld
• Problemen met geheugen
• Slaapproblemen
• Zenuwachtig gevoel
• Opgejaagd gevoel

Gedragsindicatoren

• Besluiteloosheid
• Rusteloosheid
• Nagelbijten
• Trommelen met de vinger(s)
• Tandenknarsen
• Kaken op elkaar drukken
• Schouders optrekken (gespannen schouders)
• Meer alcoholische drank drinken
• Meer roken
• Uitstelgedrag
• Tijdsgebrek
• Afzondering van sociale contacten
• Emotioneel instabiel
• Meer fouten maken dan gebruikelijk

Stress herkennen in het dagelijks leven

Wie te lang loopt met stress heeft dus kans om gezondheidsrisico’s. Stress herkennen is daarom één van de belangrijkste stappen om ervoor te zorgen dat stress geen blijvende schade kan aanrichten.

Weet je wanneer je gestrest bent?

Veel mensen vinden dit lastig in hun dagelijks leven, ze kunnen niet de spanningen in hun lichaam herkennen. Het is een ander verhaal als je te maken hebt met een ingrijpende gebeurtenis, zoals het verlies van je baan of verlies van een geliefde.

Dergelijke gebeurtenissen kunnen je leven op zijn kop zetten. Ongetwijfeld zul je dan veel sneller merken dat je last hebt van stress. Maar hoe zit dat in je dagelijks leven? Hoe is jouw “stress sensor” afgesteld? Kun je aanvoelen wanneer de spanningen te hoog beginnen op te lopen?

Is stress een zwakte?

Stress herkennen is één ding. Stress erkennen is een tweede. Veel mensen zien het hebben van stress helaas als een zwakte. Dit maakt het moeilijk voor hen om toe te geven dat ze last hebben van stress.

Door stress te zien als een zwakte ondermijn je jouw gezondheid. Iedereen heeft af en toe stress, het is geen zwakte. Door stress als zwakte te bestempelen neem je eigenlijk jezelf niet serieus. De stressklachten worden erger, wat op den duur ten koste gaat van jouw gezondheid.

Denk je dat een topsporter constant kan presteren? Zelfs iemand die op topniveau aan sport doet moet rust hebben. Logisch dan ook dat ook jij af en toe rust nodig hebt. Na spanning komt ontspanning, zo hoort het te zijn. Je kan niet altijd door blijven gaan. het leven is hectisch en veeleisend, maar desondanks is het mogelijk om periodes van rust en ontspanning te creëren

Stress ontstaat sneller als…

Sommige mensen zijn van nature vatbaarder voor stress. Sommigen kunnen juist goed tegen spanningen. Over het algemeen geldt dat we meer stress ervaren als:

• Je geen controle hebt, je weet niet wat er gaat gebeuren.
• Je het gevoel hebt dat je er alleen voor staat.
• Je het gevoel hebt dat je geen invloed kunt uitoefenen.
• Je niet weet waar je aan toe bent.

Stress is persoonlijk

Stress is voor iedereen anders. Hoe jij een situatie ervaart kan enorm verschillen van hoe iemand anders diezelfde situatie ervaart. Ook de reacties op stress zijn uiteenlopend, de één heeft meer voorkeur voor vermijden van ‘gevaar’ (vluchten) de ander zal juist de confrontatie aangaan (vechten). Weer iemand anders zal verlammen en last hebben van besluiteloosheid en somberheid.

Stress herkennen is belangrijk. Neem de tijd om jouw stress-signalen in kaart te brengen. Wat voel je in je lichaam als je gestrest bent? Hoe verandert je denken? Welk gedrag ga je dan tonen?

Heb jij goede tips om stress te herkennen? Deel ze hieronder, zodat ook andere lezers hier profijt van hebben.