Wanneer ben je overspannen?

Wanneer ben je overspannen? Voor velen een spannende vraag, omdat zij zich in een gevarengebied bevinden. Herken tijdig de signalen van overspanning. In dit artikel leer je wat de signalen zijn. Zodat je op tijd kan ingrijpen. 

Wat is overspanning?

Wat betekent overspannen zijn eigenlijk?

Zoals je weet kan stress diverse oorzaken hebben. Een oorzaak of bron van stress noemen we een stressor. Een stressor kan van alles zijn: een persoon, een gebeurtenis of een teveel aan verplichtingen.

Stress is eigenlijk druk die uitgeoefend wordt zodat je gaat veranderen, of je gaat schikken. Als beiden niet lukken dan blijf je spanning ervaren. De druk wordt steeds groter en groter, maar er lijkt geen uitweg te zijn. Kortom, de spanning kan niet weg en hoopt zich op. Als dat lang doorgaat, spreken we van overspanning.

Signalen van overspannenheid

Overspannenheid wordt gekenmerkt door zowel psychische als lichamelijke klachten.

Lichamelijke klachten

• hoofdpijn,
• duizeligheid,
• gespannen nek- en schouderspieren,
• hartkloppingen,
• veel zweten.

Geestelijke klachten

• piekeren,
• moeite met inslapen,
• snel geërgerd,
• vergeetachtig,
• concentratieproblemen,
• lusteloos.

Wanneer ben je overspannen?

We spreken van overspannenheid als aan minstens vier van de onderstaande criteria wordt voldaan.

• Minstens drie van de volgende klachten: slaapproblemen, vermoeidheid, prikkelbaar, emotioneel instabiel, piekeren, een opgejaagd gevoel hebben, concentratieproblemen, vergeetachtigheid, drukte vermijden.
• Gevoel van machteloosheid en/of controleverlies. De persoon in kwestie heeft het gevoel geen controle te hebben. De stressoren kunnen niet worden vermeden of verwijderd, zodoende blijft stress en spanning zich ophopen.
• Aanzienlijke beperkingen in sociaal en/of beroepsmatig functioneren.
• Controleverlies, stress en het niet meer kunnen functioneren zijn niet alleen het gevolg van een psychiatrische stoornis.

Wat kun je doen om overspanning te voorkomen?

Het is van belang om tijdig de stress-signalen te herkennen. Denk onder andere aan verminderde eetlust, algemene desinteresse, verminderd libido, verminderde energie, moeite met concentreren, hoofdpijn, maagproblemen en/of vermijden van sociale interactie.

Als men gebukt gaat onder een grote mate van stress wordt er anders gedacht en gehandeld. Stress heeft een invloed op het lichaam, het denken, het functioneren en het gedrag. Zodoende zijn stress-signalen niet alleen lichamelijk, maar ook gedragsmatig en psychisch of emotioneel.

Heb jij nooit een kort lontje, maar de laatste periode opeens wel?

Voel jij je moe en voer je in het weekend niks uit?

Heb je regelmatig hoofdpijn zonder verklaarbare reden?

Het zijn allemaal signalen die erop duiden dat je jezelf goed in de gaten moet houden. Zolang er ‘slechts’ sprake is van chronische stress is de oplossing makkelijker dan wanneer chronische stress omslaat in overspannenheid. Het wordt nog erger als overspanning veranderd in burn-out.

Ondanks dat veel symptomen op elkaar lijken zit er wel degelijk een verschil tussen overspannenheid en burn-out. Zo kun je als je overspannen bent nog best actief zijn, maar vaak is wel je gedrag en denken chaotisch en onsamenhangend. Met overspannenheid komt het geregeld voor dat er periodes van hyperactiviteit optreden.

Wat kun je doen tegen overspannenheid?

Herken je in dit artikel een of meerdere van de genoemde symptomen? Tijd om te investeren in jezelf en je gedrag aan te passen. Het is tijd om rust te nemen en je eigen grenzen te bewaken. Dit is wat je kunt doen om je overspannenheid te overwinnen.

Herstellen van overspanning kent de volgende 4 bouwstenen:

1. Rust nemen en verplichtingen verminderen,
2. Oorzaken inzichtelijk maken
3. Oplossingen bedenken
4. Oplossingen in de praktijk brengen

1. Accepteer en neem je rust

Iemand die niet denkt dat er iets mis met hem of haar is gaat niet veranderen. Een alcoholist die zijn probleem niet erkend gaat niet minder drinken.

Het begint dus allemaal met acceptatie. Accepteer dat je overspannen bent. Daar is niks mis mee. De besten kan het overkomen.

Het is tijd om je rust te nemen en verplichtingen te verminderen. Je zult bij jezelf ten rade moeten gaan en moeten inventariseren wat er is gebeurd.

2. Oorzaken in kaart brengen

De volgende stap is het in kaart brengen van jouw oorzaken en bronnen van stress; jouw stressoren. Het kan helpen om je gedachten op te schrijven. Vaak kun je door dingen op papier te zetten meer te weten komen dan dat je in je hoofd blijft hangen. Het kan helpen om samen met een stresscoach een dergelijke oefening uit te voeren. Samen zie je vaak meer dan in je eentje.

3. Oplossingen bedenken

De derde stap is het bedenken van oplossingen. Wil je jouw onderliggende probleem werkelijk aanpakken, dan moet je bij de bron beginnen. Het is nodig om jouw stressoren compleet te verwijderen, of drastisch te verminderen.

Mogelijke oplossingen zijn:

• Je grenzen leren aangeven,
• Leren omgaan met perfectionisme,
• Een rouwverwerkingsproces doorlopen,
• Tijd vrijmaken voor activiteiten die jou energie geven (zoals hobby’s),
• Elk weekend écht vrij zijn, geen werkgerelateerde activiteiten op zaterdag en zondag.

Daarnaast zijn er uiteraard nog veel meer mogelijke oplossingen, afhankelijk van de specifieke situatie.

4. Oplossingen uitvoeren

De laatste stap is het in de praktijk brengen van de bedachte oplossingen. Het kan voorkomen dat hier en daar nog wat bijgeschaafd moet worden. Dat is geen enkel probleem. Overigens kan ook vrijwel niemand van de ene of de andere dag zijn of haar gedrag compleet omgooien.

Gun jezelf voldoende tijd om aan je nieuwe gedrag, gedachten of emoties te wennen. Immers, alleen door delen van de oude ‘jij’ los te laten ontstaat er ruimte voor de nieuwe ‘jij’, met minder stress en dus een gelukkiger leven.

Dingen die je nu al kunt doen om overspanning te verminderen

Daarnaast zijn er genoeg dingen om nu al uit te voeren om overspannenheid op afstand te houden.

• Schrijf op wat spanning geeft. Verdeel die lijst in tweeën: Waar kun je wel invloed op uitoefenen en op welke bronnen van spanning niet?
• Doe ontspanningsoefeningen. Voer eenvoudige ademhalingsoefeningen of meditatieoefeningen uit om tot rust te komen.
• Steek voldoende tijd in dingen die jou energie geven. Als je alleen maar energie gebruikt, en er niks terug voor krijgt, houd je het niet lang vol. Investeer tijd en energie in zogeheten ‘energiegevers’; dingen waar jij nieuwe energie van krijgt.
• Ga sporten. Sporten is niet alleen goed voor je lichamelijke gezondheid, maar ook mentaal kan sporten je helpen. Je verlegt ermee je aandacht en gaat op in het moment: je raakt in een flow. Bovendien komen er diverse ‘geluksstoffen’ vrij, waardoor je beter in je vel zit.

Bronnen: thuisarts.nlwebsite: stresscentrum.nl