Waarom depressie door stress wordt veroorzaakt

Onderzoek heeft aangetoond dat er een verband is tussen stress en depressie. Mensen die veel aanleg hebben om stress te ervaren lijken gevoeliger voor het ontwikkelen van een depressie.

In dit artikel leer je:

• Hoe je een depressie bij jezelf (en anderen) kan herkennen
• Hoe het komt dat mensen die stress ervaren gevoeliger zijn voor een depressie
• Het verschil tussen acute stress en chronische stress in verband tot depressie
• Hoe je stress vermindert en je weerstand verhoogt
• Hoe je een depressie overwint

Het klinkt heel logisch; dat stress invloed heeft op de mate waarin je een depressie kan ontwikkelen. Bovendien, de symptomen van stress en een depressie komen akelig overeen. Stress kan ontstaan op verschillende manieren. We maken hierbij onderscheid tussen acute en chronische stress.

Als acute stress veelvoudig voorkomt ontwikkelen we als mensen vaak ongezonde patronen en gewoontes. We gaan meer roken, overwerken, meer eten en besteden minder tijd met vrienden of familie. Het gaat van kwaad naar erger. Vaak dragen deze ongezonde gewoontes er aan bij dat de acute stress omslaat in chronische stress.

En deze vorm van stress kan na verloop van tijd lijden tot een depressie.

Herken een depressie

Weinig emoties. Een gevoel van leegte. Onverklaarbare pijn in het lichaam. Het overkwam Dan Harris, journalist en schrijver van het boek “10% happier”.

Voor zijn werk moest Dan Harris een ruime tijd in Afghanistan doorbrengen, om verslag te doen over de oorlog daar. De gruwelijke taferelen die hij daar zag deden hem minder dan verwacht. Althans, dat dacht hij toen. Zijn leven als journalist, gejaagd en competitief, maakt dat hij constant door moest gaan. Hij werkte veel, ten kostte van familie en vrienden. Hij kreeg last van pijn in zijn lichaam die hij niet kon verklaren en voelde zich leeg van binnen.

Na een bezoek aan een psycholoog kreeg hij te horen dat hij een depressie had. Hij besloot hier niks mee te doen. Dan Harris deed net alsof hij nooit te horen had gekregen dat hij depressief was. Hij besloot zijn geluk te zoeken in drugs, namelijk cocaïne en ecstasy. Uiteindelijk kwam de waarheid toch naar boven, toen hij in 2004 op nationale televisie een paniekaanval kreeg. Dit leidde bij Dan tot een zoektocht naar reflectie.

Zonder enige twijfel is meneer Harris een slim, begaafd persoon. En toch doet hij dingen waarvan iedereen kan voorstellen dat ze niet goed – en niet slim – zijn. Het ontkennen van een depressie, het gebruik van drugs, het gezwoeg voor zijn werk.

Het punt van dit verhaal is dat een depressie zelfs de besten kan overkomen. En zelfs de besten zullen in eerste instantie ontkennen. Als je denkt dat je last hebt van een depressie is erkenning de eerste stap.

Depressies komen steeds meer voor. Dit is eigenlijk logisch als je bekijkt hoe gejaagd en gestrest de hedendaagse wereld is. Voordat we gaan kijken naar de symptomen van een depressie staan we kort stil bij de werking van stress op het lichaam, en hoe dit tot depressieve gedachtes kan leiden.

Stress en depressie: het verband

Als je stress ervaart worden er cortisol en adrenaline aangemaakt. Tegelijkertijd wordt de productie van serotonine en dopamine verminderd. Serotonine heeft invloed op je geheugen, stemming, zelfvertrouwen, slaap, emotie, seksuele activiteit en eetlust. Dopamine speelt een rol bij genot, blijdschap en welzijn. Dus meer stoffen die ons helpen om gevaar te herkennen en minder stoffen die ons helpen om gelukkig te zijn, dat klinkt als een recept voor ellende.

Tevens is uit onderzoek gebleken dat stress kan leiden tot het krimpen van de hippocampus. Het brein kan minder goed voor zichzelf zorgen en maakt minder nieuwe cellen aan. De hippocampus staat in verband met het korte termijn geheugen en onze vaardigheid om te leren. Ove Wiborg, associate professor van de Department of Clinical Medicine, Centre for Psychiatric Research, van het Aarhus University Hospital zegt hierover: ”Dit geeft ons een goed model waarmee we kunnen verklaren waarom depressies veelvoorkomend zijn in onze moderne, gestreste samenleving.” Ove Wiborg is degene die het onderzoek heeft geleid.

Diverse vormen van stress en hun invloed

De diverse vormen van stress hebben ieder een andere invloed op je weerstand en mentaal welzijn. Acute stress, die bijvoorbeeld ontstaat door het verlies van een geliefde, kan van korte duur zijn. Er volgt een rouwproces, wat een natuurlijk een goed proces is. Het helpt je om beter om te gaan met de nieuwe situatie en het verlies te verwerken. Maar ook het rouwproces kan nadelige effecten hebben als je erin blijft hangen, er ontstaat dan chronische stress als gevolg.

Een ander voorbeeld van acute stress is ontslag. Hierdoor verliest men eigenwaarde en vaak ook sociale contacten, die juist zo hard nodig zijn om een depressie af te weren. Afhankelijk van hoe goed je om kan gaan met stress kan ook een ontslag een trigger zijn voor een depressie. Chronische stress, zoals wanneer je constant overvraagt wordt, kunnen op termijn ook leiden tot een depressie.

Mensen die daarentegen goed om kunnen gaan met stress hebben minder moeite met het verwerken van aanslagen op hun mentale welzijn. Zij krabbelen weer overeind. Een depressie door stress kan minder grip op hen krijgen.

Herken depressiviteit

Het herkennen van depressiviteit is moeilijk, dit blijkt uit het voorbeeld van Dan. Ondanks dat hij slim en begaafd is wil hij niet toegeven. Hij blijft doorgaan en versterkt juist ongezonde patronen en gewoontes.

Het herkennen van depressiviteit kan letterlijk levens redden. Dit zijn de signalen die je bij jezelf, of anderen, in de gaten wilt houden.

• Terugtrekken van sociale activiteiten
• Verminderde energie, enthousiasme en motivatie
• Moeite met maken van beslissingen
• Verdrietig en hopeloos
• Meer of juist minder eten dan normaal
• Moeite met concentratie
• Moeite met dingen herinneren
• Schuldgevoelens
• Woede
• Gevoel van machteloosheid
• Moeite met dagelijks functioneren
• Nadenken over zelfmoord
• Slaapproblemen

Iemand die depressief is (en dit misschien nog niet eens zelf doorheeft) kan lang doorgaan voordat zijn omgeving het ziet. Maar vroeg of laat zal je signalen kunnen opvangen. Op het werk wordt het steeds lastiger om te concentreren, dus iemand zijn productiviteit zal verminderen of er worden meer fouten gemaakt. Iemand raakt vaak sneller geïrriteerd of is in het algemeen vaak in een slechte bui. Wat er in iemand omgaat, of hij of zij verdrietig is, last heeft van schuldgevoelens of nadenkt over de dood, kan je niet altijd aflezen aan diegene.

Denk je dat je zelf last hebt van een depressie, of vermoed je dat er iemand uit je omgeving depressief is, probeer dan te praten. Je hoeft niet meteen heel je ziel bloot te geven, maar het is goed om je emoties en gevoelens te delen. Je staat er niet alleen voor.

Omgaan met stress en depressie vermijden

Als je het gevoel hebt dat je depressief begint te worden kan je er nog alles aan doen om dit te voorkomen. Beter leren omgaan met stress is hierbij erg belangrijk. Het opbouwen van veerkracht en weerstand zijn essentieel.

Zoals te lezen in het artikel, ‘beter omgaan met stress’, zijn er drie stappen:

1. (H)erken de bronnen van jouw stress
2. Erken je eigen kwaliteiten  en wees bewust van de dingen waar je wel en geen invloed op kunt uitoefenen
3. Leer de dingen te accepteren die je niet kan beïnvloeden

Ongeacht jouw situatie, wie je als persoon bent of waar je stress van krijgt kunnen deze drie stappen helpen om mee veerkracht en weerstand op te bouwen tegen stress. Geloof mij, er is niemand die nooit stress heeft. Iedereen heeft er af en toe last van. Het is niet zozeer een kwestie van stress uit je leven proberen te bannen, het gaat juist om op gezonde wijze om te gaan met stress.

Depressie overwinnen

Als jij, of iemand uit je omgeving, last hebt van een depressie is dit niet het moment voor grote veranderingen. Je wilt eerst vanuit jezelf veranderen. Het heeft weinig zin om iemand anders te dwingen grote beslissingen te maken. Iemand heeft juist nu behoefte aan voorspelbaarheid en controle.

Wat wel werkt is langzaamaan nieuwe dingen proberen en gedachtes en gewoontes veranderen. Dingen die helpen om een depressie te overwinnen zijn:

• Sporten. Beweging is goed voor iedereen. Je lichaam en geest zijn samen bezig als je intensief aan het sporten bent. Je bent gefocust en gaat tot het uiterste. Er worden stoffen aangemaakt in het lichaam waar jij je goed van voelt.
• Sociaal contact. Juist als je in de put zit moet je je vrienden en familie opzoeken. Ga leuke dingen doen, probeer lol te hebben en, vooral, praat. Praat over wat je voelt en wat je bezig houdt. Zelfs als je niet iedereen wilt vertellen van je depressie raad ik toch aan om een groep mensen die je vertrouwt te vertellen waar je mee te maken hebt.
• Yoga/meditatie/gebied. Het klinkt heel zweverig, maar het uitoefenen van één van deze drie kan een grote steun zijn als je niet lekker in je vel zit. Door de ontwikkelingen op het gebied van neurowetenschappen is ontdekt dat meditatie in wezen het brein kan resetten. Er kunnen nieuwe patronen en verbindingen tot stand komen. Zelfs als je van jezelf neerslachtig of pessimistisch bent kan je met meditatie jezelf resetten en als herboren het leven aanschouwen.
• Goed eten, minder alcohol. Het is belangrijk om goed te blijven eten. Niet teveel en niet te weinig. Zorg ervoor dat je gezonde voeding binnen krijgt, vermijd overmatig fastfood. Laat liever ook het bier of de wijn staan. Alcohol versterkt de stemming die je al hebt. En zelfs al voel je je nu nog gelukkig, na de roes van een biertje zal je je waarschijnlijk minder gelukkig voelen.
• Neem de tijd. Neem de tijd om te ontspannen. Ontsnap uit de hectiek en leef bewust en in het heden.
• Slaap goed. Ondanks dat dit heel lastig kan zijn wanneer je depressief bent is het goed om voldoende slaap te krijgen. Probeer 8 uur per nacht te slapen. Als je moeite hebt met slapen kan je proberen om een periode lang elke dag op dezelfde tijd op te staan. Uiteindelijk zal je lichaam vermoeid raken op ongeveer dezelfde tijdstippen. Als je last hebt van piekeren kan je een korte meditatie-sessie voor het slapen gaan houden.

En de allerbelangrijkste tip: Geef jezelf niet de schuld van je depressie. Het is een samenkomst van factoren. Van invloed zijn onder andere je huidige omgeving, je genen en je eerdere omgeving en opvoeding. Als je last hebt van een depressie, zoek hulp. Zelf kom je er niet uit.

Praat met een psycholoog. Hij of zij kan je helpen, vaak door middel van cognitieve therapie, zodat je de psycholoog meeneemt in je denkpatronen. Schaam je vooral niet. In deze moderne, gejaagde wereld zijn er veel mensen die rondlopen met een depressie.