Wat is stress nou eigenlijk?

We hebben er allemaal last van. Maar wat is stress nou eigenlijk? Hoe ontstaat het en wat kan je er tegen doen? 

Wat is stress?

Stress is spanning of druk. Er is zowel gezonde als ongezonde stress. Gezonde stress ervaar je voordat je op vakantie gaat, of vlak voor een belangrijke wedstrijd. Ongezonde stress krijg je onder andere van financiële zorgen, of werkstress.

Stress zorgt ervoor dat je extra alert bent en dus beter kan reageren. Zodra de spannende situatie voorbij is neemt de spanning af.

Sommige mensen zijn ervan overtuigd dat stress nuttig kan zijn om beter te presteren. Zo kan je net iets beter presteren. Maar als de stress niet helpt en als akelig wordt ervaren, dan spreken we van negatieve stress. Deze stress kan leiden tot stressklachten, daarover straks meer. Negatieve spanningen en stress zijn een ernstig probleem voor je gezondheid.

Hoe ontstaat stress?

Teveel druk of spanning levert stress op bij mensen. Spanning kan ontstaan doordat je langere tijd onder druk staat. Als jij en je omgeving meer van jezelf vragen dan dat je aan kan, kan er spanning ontstaan. Je draaglast is dan niet in overeenstemming met je draagkracht. Als je vervolgens niet voldoende in staat bent om op een gezonde manier met stress om te gaan dan gaat het mis.

Stress hebben we allemaal. Sterker nog, we hebben een gezonde spanning nodig in ons leven om te presteren. Denk maar aan een willekeurige topsporter. Diegene heeft spanning nodig om prestaties te leveren. Maar er is ook een bovengrens.

Als je geleidelijk aan meer prikkels en stressoren in je leven krijgt kom je steeds dichter tegen die bovengrens aan. Het wordt dan lastiger om weer te ontspannen, om weer op te laden. En als je eenmaal over die bovengrens heen gaat dan zal je dit merken. Je zal stressklachten gaan ervaren.

Hoe kan het dan dat je zolang de signalen van je lichaam negeert? Vaak is stress er niet van de ene op de andere dag. Zo voelt het vaak wel, maar de onderliggende redenen spelen soms al maanden of zelfs jaren. Er wordt geleidelijk meer spanning opgebouwd, zonder dat je het zelf doorhebt. Voor je het weet heb je de bovengrens bereikt en is het lastig om te ontspannen.

Je zal in eerste instantie met name psychische stressklachten ervaren, zoals moeite met concentreren en vergeetachtigheid. Later volgen ook de eerste fysieke klachten, zoals spierspanningen. Vervolgens kan je last krijgen van migraine, hartkloppingen en maagproblemen. Ook je gedrag kan veranderen door stress. Misschien ga je meer roken of meer alcohol of koffie drinken.

De stresssignalen zullen zich steeds duidelijker en prominenter tonen. Je moet dan keuzes gaan maken. Keuzes om ervoor te zorgen dat de spanning in jouw leven gaat verminderen.

Symptomen van stress

Zoals ik net al benoemde zal je de eerste symptomen van stress herkennen bij jezelf zodra je de bovengrens hebt bereikt. De spanning neemt ongezonde proporties aan en dat ga je merken.

Psychische stress symptomen

• Moeite met concentratie,
• Geheugenproblemen,
• Last van een opgejaagd gevoel,
• Veel piekeren en tobben,
• Moeite met ontspannen,
• Je voelt je overweldigd,
• Angstige gevoelens,
• Emotioneel,
• Snel geïrriteerd, humeurig,
• Last van opvliegendheid,
• Gevoel van eenzaamheid,
• Algemene onvrede of zelfs depressie.

Fysieke stress symptomen

• Spierspanningen,
• Meer of juist minder slapen,
• Spierpijn,
• Diarree
• Moeite met inslapen,
• Pijn op de borst,
• Nerveuze tics (zoals nagelbijten, tikken met de vingers, etc.)
• Verhoogde hartslag,
• Last van hartkloppingen,
• Migraine of hoofdpijn,
• Meer of juist minder eten,
• Jezelf afzonderen van anderen,
• Meer koffie drinken,
• Meer roken,
• Meer alcoholische dranken drinken.

Stress-gerelateerde klachten

Overspannenheid

Je kan overspannen worden door chronische stress. Hierdoor ontstaan allerlei stressklachten waardoor je minder goed zal functioneren. Overspanning kan in redelijk korte tijd ontstaan, desondanks kan je flink beroerd zijn van overspannenheid. Gelukkig kan je, met de juiste hulp, overspannenheid snel overwinnen.

Andere benamingen voor overspannenheid zijn surmenage, chronische stress, overbelasting en overwerktheid.

Burn-out

Als overspannenheid aanhoudt en de situatie verslechterd dan kan dat aanleiding zijn voor een burn-out. Voordat het zover is kunnen er soms jaren voorbij gaan. Burn-out ontstaat als men door blijft gaan, ondanks stressklachten. Maar vroeg of laat slaat de uitputting een keer toe. En hoe meer uitgeput je raakt, hoe erger de klachten zullen worden. Op den duur worden zelfs gewone, dagelijkse dingen lastig om te doen. Alles kost dan energie. Je bent ‘opgebrand’.

Een burn-out gaat gepaard met heftige lichamelijke en geestelijke vermoeidheid. Alleen rust is niet voldoende om van een burn-out te herstellen. Je zal hulp en behandeling nodig hebben om de draad weer op te pakken. Gemiddeld heeft men 6 maanden nodig om helemaal te herstellen van een burn-out.

Depressie

Een ander ernstig gevolg van stress is een depressie. De klachten van burn-out en depressie komen akelig overeen: somber zijn, geen plezier meer hebben, vermoeidheid, problemen met slapen en problemen met concentreren. Dit maakt het lastig om de twee van elkaar te onderscheiden. Een burn-out is altijd het gevolg van overbelasting, dit hoeft bij depressie niet zo te zijn.

Bij depressie is aanleg belangrijker. Toch is het zo dat een depressie kan ontstaan als gevolg van een bun-out. Er wordt dan ook vaak gekeken of er sprake is van een depressie als men wordt behandelt voor een burn-out.

Wat kan je tegen stress doen?

Het is belangrijk om regelmatig rust momenten in te plannen. Zoals eerder besproken heeft je lichaam een bepaalde bovengrens. Je lichaam kan maar zoveel aan. Genoeg is genoeg. Las dus momenten van rust en herstel in. Leer objectief te denken. Leer los te laten.

Er zijn verschillende dingen die je kan doen om stress te verminderen. De eerste en belangrijkste stap is om tijdig de stresssignalen te leren herkennen. Luister naar wat je lichaam je zegt. Als je nu al met regelmaat last hebt van de stresssymptomen, dan is het tijd om het rustiger aan te doen.

De tweede stap is om te onderzoeken waar jouw stress wordt veroorzaakt. Waardoor voel je je het meest gestrest? Welke emotie is de aanleiding van jouw stress?

De laatste stap is bekijken of je deze oorzaken van stress – zogeheten stressoren – kan verwijderen. Kan je ze ontlopen? Kan je ze veranderen? Of kan je er op een andere, gezondere manier mee om gaan?