De drie soorten faalangst, ken jij ze al?

Fallere. Het Latijnse woord dat letterlijk ‘doen vallen’ betekent is hetgeen waar het woord faalangst van afgeleid is. Faalangst is spanning of angst die je voelt voordat je iets moet doen waar je voor beoordeeld wordt of een prestatie moet leveren.

Faalangst is angst die ontstaat doordat je bang bent dat wat je gaat doen, gaat mislukken.

Wanneer je irrationele angst hebt om te falen is er sprake van faalangst. Faalangst zorgt er voor dat je blokkeert en vaak worden dan je negatieve verwachtingen waar: je zal het minder goed doen dan je hoopte.

Als je last hebt van faalangst zal je, zelfs met de beste voorbereidingen, nog het gevoel hebben dat je zal falen. Je bent bang dat wat je gaat doen eindigt met verschrikkelijke gevolgen.

Het is letterlijk de angst om te niet te slagen. Je bent bang dat je faalt. Dat er een fiasco volgt ondanks een goede voorbereiding. Bijbehorende gedachten zijn: “Ik kan dit niet. Dit gaat mij niet lukken. Ik faal altijd.”

Uiteindelijk eindigt dit vaak als een self fulfilling prophecy, doordat je denkt dat je iets niet kan ga je presteren onder je niveau omdat je angst hebt. En zodoende wordt dan je voorspelling waar, je presteert onder de verwachtingen.

Aangeboren angst

Al vanaf kinds af aan leren we omgaan met angst. Wie is vroeger niet zijn moeder kwijt geraakt in de supermarkt? Of als baby door papa omhoog gegooid en gelukkig weer opgevangen? Als kind leren we omgaan met angst en hoe we deze kunnen overwinnen. Hoe meer overwinningen je in je jeugd kan behalen, hoe beter je leert omgaan met angsten. Al spelende en lerende krijgen we steeds meer zelfvertrouwen. Angst is in die zin goed om het zelfvertrouwen te doen groeien.

Angst, in allerlei soorten

Er zijn drie soorten faalangst, namelijk:

• Cognitieve faalangst
• Sociale faalangst
• Motorische faalangst.

Cognitieve faalangst betekent dat je denkt dat je niet adequaat genoeg bent om bepaalde kennis toe te passen of op te nemen. Een herkenbaar voorbeeld voor velen is faalangst voor een examen.

Sociale faalangst heeft betrekking op het contact met anderen. Iemand met sociale faalangst kan het moeilijk vinden om voor zichzelf op te komen of om te praten voor een grote groep.

Motorische faalangst betekent dat je een bepaalde angst hebt om je lichaam te gebruiken. Iemand met dit type faalangst kan zich als het ware verlamd voelen. Deze vorm van faalangst treedt op wanneer je lichamelijk moet presteren, zoals bij een belangrijke sportwedstrijd.

Deze vormen van faalangst kunnen tegelijkertijd voorkomen, maar ook los van elkaar kan je er last van hebben. Iemand met faalangst kan beginnen met stotteren, niet meer uit zijn woorden komen en tegelijkertijd het gevoel hebben dat hij of zij verlamd is.

Faalangst is een vorm van stress, zodoende is het niet vreemd dat de effecten van faalangst overeenkomen met de bekende vecht-vlucht-of-bevries modus. Het lichaam wordt klaargemaakt om weg te rennen, of terug te vechten. En anderen bevriezen juist, ze raken verlamd.

Herken faalangst

Waaraan kun je faalangst herkennen? Teruggetrokken gedrag en verlegenheid worden gezien als tekenen van faalangst. Maar ook het andere uiterste komt voor; men gaat juist agressief handelen of veel aandacht opeisen. Het is dus niet altijd even makkelijk om faalangst te herkennen.

Mensen met faalangst hebben vaak een laag zelfbeeld. Zodra ze iets voor elkaar krijgen denken ze dat het geluk is, of dat het allemaal niet zo moeilijk was. Ze kunnen geen compliment aannemen.

Enkele lichamelijke signalen waaraan je faalangst kan herkennen:

• Hoofdpijn
• Prikkelbaar
• Rood in hals of nek
• Zweten
• Vaak naar toilet moeten
• Slaapproblemen
• Versneld ademhalen
• Versnelde hartslag

Waarom hebben sommige last van faalangst en anderen niet?

Faalangst ontstaat door een laag zelfbeeld en onzekerheid. Sommige mensen zijn van nature meer zelfverzekerd. Anderen zijn wat meer verlegen en teruggetrokken. Toch heeft bijna iedereen wel een zekere mate van faalangst. Slechts weinig mensen voelen zich, in eerste instantie, op hun gemak als ze moeten spreken voor een grote groep. Door dit toch te doen, en te zien dat het allemaal wel meevalt, wordt het zelfvertrouwen vergroot. Ook jij kan meer dan je denkt, de kunst is om regelmatig te oefenen. Probeer elke week iets te doen waar je nu nog bang voor bent. Al snel zal je zien dat het allemaal wel meevalt.

“Of je nou denkt dat je het kan of niet, je hebt gelijk”.– Henry Ford

Wat je zelf aan je faalangst kan doen?

Faalangst overwinnen begint met het toegeven dat je faalangst hebt. Accepteer het. Het is niet zozeer iets dat je moet overwinnen, maar meer iets waar je mee om kan leren gaan. Zodra je dat beseft en ervaart wordt de angst om te falen minder. Er zijn verscheidene dingen die je kan doen om beter om te gaan met faalangst.

Sporten is een manier om faalangst te verminderen. Tijdens het sporten komen er stoffen vrij en kan je je hoofd leegmaken. Regelmatig sporten kan helpen om je beter over jezelf te voelen. Je voelt je fit en vitaal.

Ontspanningsoefeningen kunnen je helpen om je gedachten een halt toe te roepen. Als je beter leert concentreren wordt je kans van slagen groter. Iedereen heeft een soort stemmetje in zijn hoofd, en dat stemmetje is constant aan het oordelen. Vanaf het moment dat je wakker wordt tot het moment dat je in slaap valt. Dit is ons bewustzijn of het id, wat constant bezig is met situaties en gedachtes beoordelen. Ontspanningsoefeningen kunnen helpen om dit stemmetje de mond te snoeren, zodat er ruimte over is voor de gedachten die jij toelaat.

Leer dat je gedachten hebt, je bent niet je gedachten. Je bewustzijn zorgt ervoor dat je over van alles denkt. Soms zal je misschien slecht over jezelf denken, omdat je misschien een keer iets stoms hebt gedaan. Maar dat is slechts een momentopname. Dat je even een negatieve gedachte over jezelf hebt betekent niet dat je daadwerkelijk een minderwaardig persoon bent. Onthoud, gedachten zijn niet altijd waar, het zijn slechts ideeën. Je kan zelf beslissen, door actie te ondernemen, naar welke gedachten je wilt luisteren.

Relativeren helpt om beter met faalangst om te gaan. Denk na: wat is het ergste dat kan gebeuren? En wees eerlijk tegen jezelf. Zal één mislukte presentatie heel je carrière verpesten? Waarschijnlijk niet. Veel dingen die je doet hebben geen langdurige, onherstelbare gevolgen.

Zoek kleine overwinningen op. Door dagelijks of wekelijks een overwinning te behalen vergroot je stap voor stap je zelfvertrouwen.

“Angst stond voor de deur en klopte aan. Moed deed open en zag niemand staan.”

Onthoud dit:

• Niemand is perfect. We zijn allemaal gewoon mensen.
• Bereid wat je moet doen goed voor en leg het dan naast je neer. Meer dan je best kan je niet doen. En dat is goed genoeg.
• Stel zo min mogelijk uit. Als je minder uitstelt zal je minder falen. Uitstellen vergroot de hoeveelheid dat je tegen iets opziet en hoe meer je tegen iets op ziet, hoe lastiger het wordt om datgene goed te doen. Maak het jezelf dus niet moeilijker.