5 onmisbare dingen die je moet doen voor minder stress

Iedereen heeft wel een praktisch advies als het gaat om minder stress ervaren. Maar wat een ander jou vertelt, heb je daar wel echt wat aan? Kan die ander zich verplaatsen in jouw situatie? Waarschijnlijk niet. 

Iedereen heeft advies klaar staan. Maar werkt het?

Goed bedoelde “stress adviezen” doen soms meer kwaad dan goed. Jij reageert anders op stress dan de persoon naast je. Dus wat voor hem of haar werkt, hoeft voor jou niet te werken. Om ervoor te zorgen dat je advies krijgt waar je wél wat aan hebt deel ik hierbij wat tips met je die dieper op de materie ingaan. Dit zijn geen oppervlakkige adviezen zoals “Negeer het gewoon”, of “Laat het maar rusten, het zit toch alleen tussen je oren”.

Ondanks dat er misschien een kern van waarheid in zit – stress is immers psychologisch – is dat geen advies waar je wat mee kan.

Jij wilt minder stress in je leven? Laten we aan de slag gaan!

Als eerste… wat is stress?

Om goed te kunnen begrijpen wat je tegen stress kan doen is het belangrijk om meer inzicht te hebben in wat stress precies is.

Simpel gezegd is stress een overlevingsmechanisme.

Al duizenden jaren helpt stress dieren met overleven.

Als een organisme stress ervaart gaat er een signaal naar het lichaam dat ervoor zorgt dat het organisme zich klaarmaakt om te vechten of vluchten. Voor dieren in het wild kan een confrontatie met een hongerige vleeseter weleens de laatste confrontatie ooit zijn. Zodoende zorgen stresshormonen ervoor dat er alles aan wordt gedaan om dit moment te overleven. Stresshormonen zorgen ervoor dat er signalen in het lichaam worden afgegeven waardoor er energie vrijkomt, zodat het organisme kan vechten of vluchten.

De hartslag gaat omhoog, zodat bloed sneller door het lichaam beweegt. Er wordt extra bloed, en dus zuurstof, gepompt naar de ledematen die bedoelt zijn om mee te vechten of vluchten. Processen die nu niet nuttig zijn, zoals het immuunsysteem en de spijsvertering, komen op een laag pitje te staan. Er gaat minder energie naar die processen, zodat die energie benut kan worden om te overleven.

Dit proces noemt men de algemene stressrespons, ook wel de ‘vecht of vlucht’-reactie genoemd.

Als je het zo leest denk je misschien: Wow, wat is die algemene stressrespons enorm nuttig!

Dat is ook zeker zo, maar met name voor dieren in het wild.

Een gazelle die is gevlucht van een leeuw denkt niet meer na over de leeuw die hem achtervolgde. Hij gaat niet lopen piekeren of de leeuw overmorgen terugkomt. Hij gaat niet lopen klagen dat hij zo’n zwaar leven heeft en altijd het slachtoffer is van die moordlustige leeuwen. Een dier leeft slechts in het heden.

Bij mensen is dat wel anders.

Dat is zowel een zegen als een vloek.

Doordat jij en ik kunnen nadenken over het verleden, heden en de toekomst kunnen we enorm mooie dingen creëren. Maar we kunnen er ook voor zorgen dat we ons eigen leven enorm zwaar maken. We creëren perfectionisme bij onszelf. Kwellen onszelf met malende gedachtes. Liggen ’s nachts wakker in bed omdat we nadenken over wat we vandaag anders of beter hadden moeten doen. We maken ons zorgen over mogelijk problemen die misschien ooit, over vele jaren, ons zullen overkomen.

Waarom is stress zo gevaarlijk

Dit maakt stress ook meteen zo gevaarlijk. Doordat wij als mensen ons zorgen kunnen maken om psychologische redenen, kunnen we een lichamelijke reactie teweeg brengen waarvan ons brein is overtuigd dat het gaat om een ‘leven of dood’-scenario.

Maar die presentatie die je moet geven, gaat niet om leven of dood.

Dat gesprek over loonsverhoging met je leidinggevende is spannend, maar ook hier kom je ongetwijfeld levend vanaf.

En zo zijn er nog vele andere voorbeelden te noemen van situaties waarbij mensen stress ervaren, maar er geen sprake is van stress zoals in de natuur voorkomt.

Het menselijk brein is gemaakt om te overleven. Zo simpel is het.

Jou brein is niet geprogrammeerd om plezier te ervaren. De belangrijkste regel is overleven, de rest is bijzaak. Dat zie je in je dagelijks leven ook terug: negatieve dingen wegen zwaarder dan positieve dingen. Iets negatiefs, wat door het brein als mogelijk gevaarlijk wordt ervaren, zal je sneller opmerken dan iets positiefs. Dat wordt namelijk al snel als vanzelfsprekend of gewoon ervaren.

Dus er is een grotere focus op negatieve dingen. Dingen die potentieel tot stress kunnen leiden. En die stress kan blijven aanhouden omdat jouw negatieve emoties en gedachten de stress versterken.

Als gevolg van die psychologische stress ontstaat een lichamelijke reactie: de stresshormonen komen vrij en maken je lichaam klaar om te vechten of te vluchten.

Maar…

Er is niks om van te vluchten of tegen te vechten.

Dát is het gevaar van moderne stress. Het gaat veelal om psychologische factoren waarvan het brein denkt dat het om leven of dood gaat en dus een proces in werking stelt om tegen een onzichtbare vijand te vechten, of van te vluchten.

Als je dag in, dag uit tegen een onzichtbare vijand vecht heb je altijd een verhoogde bloeddruk, ben je constant alert en wordt je snel vermoeid. Je immuunsysteem en spijsvertering staan op een lager pitje, omdat ze volgens je brein nu niet nodig zijn om te overleven. Het gevolg is chronische stress die je lichaam in zijn greep houdt.

Wat kun je zelf doen om te leven met minder stress

Gelukkig zijn er verschillende dingen die je zelf kan doen om minder stress te ervaren. Stress is in veel gevallen psychologisch, maar dat maakt het niet makkelijker om stress uit je leven te verbannen. Want het is makkelijker gezegd dan gedaan om je emoties en gedachten te veranderen. Hieronder enkele tips en tactieken om je op weg te helpen.

Verschil tussen waar je wél en geen invloed op kan uitoefenen

Eén van de belangrijkste dingen die je kan doen om minder stress te ervaren is door jezelf af te vragen waar je wél invloed op uit kan oefenen. Ik ken genoeg mensen die zich druk maken om wat anderen doen. Maar kun je het gedrag van een ander veranderen door te klagen of je er druk over te maken? Nee, natuurlijk niet.

Wat je wel kan doen is met die mensen praten en ze proberen te helpen om ander gedrag te vertonen. Maar dat vergt energie en tijd. Dus klagen mensen liever en maken ze zich druk om een ander, zonder écht in actie te komen.

Uiteraard is dit slechts één voorbeeld van iets waar je geen invloed op uit kunt oefenen. Er zijn duizenden verschillende situaties te bedenken waar iemand zich druk kan maken om iets waar hij of zij eigenlijk geen invloed kan uitoefenen.

Als je het mij vraag is het zinloos om je druk te maken om dingen die je niet kan beïnvloeden. Daarbij is het ook zonde om je druk te maken over dingen die je wél kan beïnvloeden. In plaats van klagen of piekeren over dit probleem kun je beter je mouwen opstropen en aan de slag gaan om de situatie te verbeteren.

Dingen leren loslaten en niet alles persoonlijk maken

Veel mensen zijn bekend met deze tip, maar slechts weinigen kunnen de tip écht in de praktijk toepassen…

Het is makkelijker gezegd dan gedaan.

Hoe kun je nou dingen loslaten? En hoe zorg je ervoor dat je niet alles op jezelf betrekt?

In het Boeddhisme noemen ze dat laatste ‘non-identificatie’. Dat betekent dat je dingen los ziet van jezelf. Een goed voorbeeld hiervan zijn emoties. Als je af en toe boos bent, betekent dat dat je een boos persoon bent?

Nee hoor, je bent gewoon een persoon met af en toe boze emoties.

Je hoeft niet bij alles jezelf te betrekken. Je emoties en gedachten komen en gaan. Ze zeggen wat dat betreft niet heel veel over jou. Hoe jij je voelt en wat je denkt is bovendien niet altijd relevant, het gaat er uiteindelijk om wat je doet.

Als iemand zijn ongezouten mening geeft over jou, zegt dat dan iets over jou? Of zegt het meer over de ander?

Het is moeilijk, maar zeker de moeite waard om mee te oefenen: leer dingen los te laten en maak niet alles persoonlijk.

Jij bent niet je gedachten en emoties, je bent wat je doet. Je hebt niet altijd je emoties en gedachten in de hand, maar wel wat je doet. Je kunt altijd besluiten om iets anders te doen. Je kunt besluiten om kort je emoties de vrije loop te geven en daarna jezelf weer te beheersen.

Het leven gebeurt niet tegen jou, maar voor jou

Wat als alles dat er gebeurt vóór jou gebeurt, en niet tegen jou?

Ook dit is makkelijk gezegd, maar moeilijk om echt te geloven. Toch is het een simpele verandering in perceptie. We zullen immers nooit de waarheid kennen. Het voelt misschien af en toe alsof onzichtbare krachten je tegenwerken, maar dat hoeft niet de waarheid te zijn. Dat is slechts jouw perceptie.

Uitspraken als “Ik heb nooit geluk” of “Het zit mij nooit mee” zeggen meer over hoe jij over jezelf denkt, dan wat er werkelijk gebeurt. Het is jouw perceptie, het is jouw waarheid. Het is niet dé waarheid.

Dus vanaf vandaag ga je leven alsof alles in je leven voor jou gebeurt. Om jou te helpen. Om jou te doen groeien. Om je sterker te maken.

Alle tegenslagen in je leven hebben je gebracht tot waar je nu bent in je leven. Zonder die tegenslagen was je nooit een sterker, beter mens geworden. Die tegenslagen zijn zowel een vloek als een zegen. Ontdek het positieve in negatieve situaties. Je kan uit elke situatie wat leren. Elke situatie kan je aangrijpen als een moment om jezelf te verbeteren. Om te leren leven met compassie, innerlijke rust of meer geduld.

Onthoud: het leven gebeurt vóór jou.

Wie is de baas? Niet je emoties!

Als je mij vraag wat de mens onderscheidt van het dierenrijk is het ons vermogen om logica te benutten. We kunnen verhalen vertellen, concepten overbrengen en symbolen hanteren. We kunnen enorm complexe taken uitvoeren. We kunnen ons verbeeldingsvermogen gebruiken om na te denken over de toekomst.

Ook jij kan enorm krachtige dingen met je brein.

Maar soms is het makkelijker om je over te geven aan dierlijke instincten – emoties en dwarrelende gedachten.

Het is makkelijk om je uit te tent te laten lokken door een uitdagende opmerking. Het kost weinig moeite om een oordeel te geven over een ander. Het is simpel om te zien wat een ander fout doet.

Dit zijn allemaal resultaten van jouw emoties en gedachten.

Maar wie is er nou écht de baas?

Jij zit achter het ‘stuur’. Je hebt altijd de mogelijkheid om je negatieve mening voor je te houden. Als je boos bent kun je daarmee nog niet je gedrag goedpraten. Als mens heb je het voorrecht – en de plicht – om je logisch verstand te gebruiken.

Laat je niet teveel leiden door emoties en opborrelende gedachten. Zowel emoties als gedachten komen en gaan. Het zijn net wolken. Soms verduisteren ze de zon, zodat er geen warmte of positiviteit is. Maar als je lang genoeg wacht trekken de wolken vanzelf weg.

Tijd om de batterij op te laden?

Tot slot wil ik je nog één tip meegeven in je strijd tegen stress: Doe tijdig dingen waarmee jouw batterij weer oplaadt. Als je door blijft gaan met je drukke leven komt er een moment dat het je allemaal te veel wordt.

Het zit hem ook in simpele dingen, zoals op tijd eten.

Als je namelijk geen tijd neemt om te koken zul je al snel fast food eten. Het resultaat: je voelt je opgeblazen en ongezond, wat resulteert in een algemeen slecht gevoel.

Dit is een proces dat zich blijft herhalen:

• Je hebt geen tijd om te eten.
• Dus eet je snel even wat fast food.
• Je voelt je slecht en niet tevreden.
• Dit resulteert in een gevoel dat je andere dingen moet doen om je goed te voelen, je gaat weer verder met je drukke leven.
• Je hebt zodoende geen tijd om te eten.

Neem dus op tijd de ruimte om de batterij weer op te laden. Eén van de dingen om je batterij weer op te laden is gezond eten. Denk ook aan:

• Ontspannende activiteiten, zoals lezen of in de natuur zijn.
• (Enigszins) spannende activiteiten, die je het gevoel geven dat je echt leeft (zoals bungeejumpen, een nieuwjaar duik nemen in ijskoud water, etc.)
• Dagelijkse beweging. Ren, klim, spring. Het maakt niet uit wat je doet, zolang je maar beweegt.

Snappen is één ding, maar ervaren…

Deze dingen lezen en begrijpen waar het om gaat is één ding. Het is een heel ander verhaal om deze dingen daadwerkelijk in de praktijk toe te passen. Heb jij een duwtje in de rug nodig?