Distress en eustress: het verschil tussen goed en slecht

Je hebt stress en je hebt stress. Verwarrend? Ja, nu nog wel, maar na het lezen van dit artikel weet je alles over de verschillende soorten stress: distress en eustress.

Types stress: goed en slecht

Ja, het is echt waar.

Er bestaat een verschil tussen goede stress en slechte stress.

Slechte stress is het type stress waarvan je hartkloppingen krijgt, een benauwd gevoel, een drukkend gevoel op je borst en maagzuur. Daarentegen krijg je van goede stress een oppepper, het verscherpt je focus en je gaat helemaal op in het moment.

Wanneer ervaar je goede stress? Als je op het punt staat om te bungee-jumpen of als je iets doet waar je volledig door in beslag wordt genomen, zoals tijdens sporten wanneer je het uiterste van jezelf vraagt.

Deze vorm van stress ervaren we als positief. Topsporters hebben het nodig om uitzonderlijke prestaties te leveren. Deze stress helpt om in een flow te komen en bijzondere prestaties neer te zetten.

Wat is eustress?

‘Goede’ stress noemen we eustress. Dit is stress die sporters helpt om topprestaties te leveren. Dit is stress die je helpt om nét een beetje extra te geven.

Wat is distress?

‘Slechte’ stress noemen we distress. Dit is stress die niet zinvol is, zoals blokkeren vanwege de zenuwen terwijl je een presentatie staat te geven.

Distress: de slechte kant van stress

Misschien is het oneerlijk om distress slecht te noemen. Deze vorm van stress had namelijk een belangrijke functie: jouw overlevingskansen vergroten.

Je ziet dit nu nog steeds bij dieren. Een gazelle ervaart stress als het wil vluchten van een hongerige leeuw. De stress helpt het beest om scherp en alert te zijn en om snel te sprinten en de hongerige kaken van de leeuw te ontlopen.

Gelukkig komt het niet voor dat wij in Nederland moeten vluchten van leeuwen of andere wilde dieren. Dus ons overlevingsmechanisme heeft grotendeels zijn belangrijke functie verloren.

De stress die je in het dagelijks leven ervaart gaat alsnog om overleven. Stel je maakt je zorgen omdat jij de kostwinnaar bent en er zijn veel veranderingen op je werk. Dan maak je je indirect druk om je overlevingskansen. Als je namelijk wordt ontslagen komt er geen geld meer binnen en zonder geld kun je het dak boven je hoofd niet meer betalen.

Zelfs met sociale druk gaat het om overleven. Stel je wordt nerveus omdat je allemaal nieuwe gezichten om je heen ziet. Je wilt graag indruk maken op deze onbekende groep. Waarom zou je zo nodig indruk willen maken? Waarom wil je erbij horen? Omdat een oud gedeelte van je brein is geprogrammeerd om erbij te wíllen horen. Als je namelijk in een groep zit biedt dat zekerheid en veiligheid. Dat zijn de dingen die je wilt om te overleven.

De 3 breinen

Recentelijk is er veel onderzoek verricht op het gebied van neurologie. Onderzoekers hebben ontdekt dat je brein als het ware uit drie delen bestaat. Dit is een redelijk ingewikkeld en complex verhaal, maar waar het op neer komt is dit: je brein bestaat uit drie delen, namelijk het reptielenbrein, het zoogdieren brein en de neo cortex.

Het reptielenbrein is het oudste gedeelte en verantwoordelijk voor vechten, vluchten en voortplanten. Een dier zoekt toenadering tot wat het vertrouwt en vlucht weg of maakt zich groot (om te vechten) tegen dingen die het niet vertrouwd. Daarvoor zorgt het reptielenbrein.

Het zoogdierenbrein is wat verder ontwikkelt en regelt onder andere de emoties. Voor dit deel van je brein is ‘erbij horen’ enorm belangrijk. Als je angst hebt dat je buiten de groep valt of niet aardig gevonden wordt, dan komt dat door de signalen die je zoogdierenbrein je geeft.

Dan is er nog de neo cortex. Dit is evolutionair gezien het jongste brein. Waar het op neer komt is dat je reptielenbrein en het zoogdierenbrein eigenlijk de regie in handen hebben. Vaak worden beslissingen gemaakt op basis van emoties en irrationele overtuigingen en later – door de neo cortex – goed gepraat met logica en rationeel denken.

Elke keer dat je denkt dat je een keuze maakt vanuit logisch redeneren is de kans groot dat de beslissing eigenlijk al lang was gemaakt door de twee oudere breinen.

Het ontstaan van stress

Distress ontstaat dus ook in je zogeheten reptielenbrein. Je vecht of vlucht-reactie ontstaat in dit gedeelte en spoort je aan om actie te ondernemen. Nog voordat je bewust kan nadenken is je lichaam al in actie eigenlijk. Als er gevaar dreigt dan heb je geen tijd om bewust na te denken over wat je gaat doen.

Denk maar aan die ene keer dat je per ongelijk een hete pan wou optillen. Je hand raakt de pan, het brein registreert pijn en automatisch trek je je hand al terug.

Wanneer is distress een probleem?

‘Slechte’ stress hoeft geen probleem te zijn.

Maar dat wordt het wel als deze vorm van stress lang aanhoudt.

Je lichaam is dan constant in een alerte, parate staat om te vechten of vluchten van gevaar. Zoals ik al eerder omschreef zijn er weinig leven of dood-situaties in de moderne wereld. Je hoeft niet langer elke dag op wilde dieren te jagen of je leven te wagen in de jungle. Je woont in een stevig huis, gaat naar je werk en koopt je boodschappen. Dat is het moderne leven. Het is niet langer elke dag weer een strijd tegen de elementen en een race om te overleven.

Daarom is het des te belangrijk dat je op gezonde, goede wijze kan omgaan met distress. Want ondanks dat je logisch gezien weet dat sommige situaties niet levensbedreigend zijn, je brein denkt van wel. Ook hier geldt weer dat dit komt door de twee oudere delen uit het brein.

Eustress: is stress dan goed voor je?!

Het is misschien moeilijk te geloven…

Maar stress kan dus goed voor je zijn.

Ik heb het hier over eustress. Dit type stress heb je nodig om te presteren. Iemand die eustress heeft kan langer doorgaan, voelt zich energiek en is volledig gefocust.

Als ik voor mijzelf spreek is eustress een waardevolle bondgenoot. Ik werk als ZZP’er, zodoende doe ik veel zelf en moet ik veel werk verzetten in weinig tijd. Juist dan is het ideaal als je snel in een flow terecht komt en het gevoel hebt dat je de hele wereld aan kan.

Ik mail mijn klanten, bel voor voortgangsgesprekken en handel daarna wat administratie af. Sommige van mijn telefoongesprekken liepen wat uit, oeps! Ik zie op de klok dat ik niet veel tijd meer heb vandaag, dus sluit ik mij even op om er weer een artikel uit te krijgen voor op deze website.

Na een dag met eustress ben je moe, maar voldaan. Je gaat hierdoor lekker moe naar bed. Na een goede nachtrust ben je weer helemaal opgeladen en klaar voor de volgende dag. Dát is dus het gevolg van goede stress: het helpt je om je presteren.

Bonus: Eustress benutten als ZZP’er

Als werknemer heb je een leidinggevende, dat is waarschijnlijk al genoeg aanmoediging om je werk op tijd af te hebben. Als ZZP’er sta je er vaak alleen voor. Er is geen stok achter de deur en je moet jezelf verantwoordelijk houden.

Dan kun je alle hulp en trucs goed gebruik.

Eén zo’n truc is om je deadlines wat aan te scherpen: waar je jezelf normaal twee weken voor zou geven doe je nu in één week. Of waar je normaal vijf werkdagen voor zou rekenen doe je nu in drie werkdagen.

Op die manier benut je positieve stress om een goed resultaat te behalen. Je voorkomt hiermee uitstelgedrag en je klanten zijn waarschijnlijk blij omdat je ze sneller helpt.

Deze truc helpt omdat er zoiets bestaat als de Wet van Parkinson. Die wet houdt in dat je alle beschikbare tijd zal benutten. Geef je jezelf een week, dan zul je een week ‘nodig’ hebben. Geef je jezelf slechts twee dagen, dan lukt het wonderbaarlijk genoeg om de essentiële dingen in die twee dagen af te krijgen.

Bronnen: http://mens-en-samenleving.infonu.nl/psychologie/90134-het-brein-neocortex-zoogdierenbrein-en-reptielenbrein.html

Last van distress?

Vermoed je dat je al langere tijd last hebt van stress? Weet je niet goed of je je zorgen zou moeten maken?