16 Burn-out symptomen: Herken jij ze?

Herken jij burn-out symptomen bij jezelf?

Een burn-out is iets wat zomaar op je pad kan komen, en waar harde werkers en piekeraars écht op bedacht moeten zijn. Maar helaas zien ze de burn-out niet aankomen, of willen ze het niet zien. Natuurlijk wordt je niet op een ochtend wakker, en heb je een burn-out. Nee, een burn-out neemt heel langzaam bezit van je lichaam. En omdat de meeste mensen met een verhoogd risico op een burn-out een mentaliteit hebben van “ik kan alles”, zien ze het niet aankomen, totdat het te laat is.

Vergelijk het maar eens met een emmer onder een lekkende kraan: Langzaam druppelt de emmer vol. Niks aan de hand, tot het moment dat de emmer vol is. En dan plotseling is er die paniek: Een burn-out!

In dit artikel gaan we kijken wat een burn-out precies is, gaan we symptomen burn-out bespreken, en gaan we kijken wat je zelf kunt doen om uit die burn-out te ontsnappen.

Ga even relaxed zitten. Lees je met me mee?

Wat is stress?

Om een beter begrip te krijgen van het fenomeen burn-out, wil ik je eerst even kort uitleggen wat stress is, en wat het doet met je lijf.

Stress kennen we allemaal: Voor een examen, een sollicitatiegesprek, een eerste afspraakje, een toespraak voor een grote groep mensen. Allemaal situaties die je lichaam stress geven. Dit is een gezonde vorm van stress.

Het zet je lichaam namelijk op scherp, zodat jij op dat moment het beste uit jezelf kunt halen. Bepaalde vitale lichaamsfuncties worden even op stand-by gezet, zodat je al je energie kunt gebruiken voor de functies die je op dat moment nodig hebt.

Na de prestatie volgt de opluchting dat het voorbij is, en kun je weer gaan ontspannen. Al je lichaamsfuncties gaan weer normaal functioneren, en het dagelijkse leven gaat weer gewoon verder.

Maar als je zo vreselijk hard werkt, en extreme eisen aan jezelf stelt, dat deze stress een deel van je leven wordt, dan spreken we al snel van chronische stress. De stress is constant aanwezig, en bepaalde vitale lichaamsfuncties staan continue in de stand-by stand.

Denk hierbij maar eens aan je immuunsysteem, je spijsvertering, en niet te vergeten je voortplantingssysteem, om er maar even een paar te noemen. Deze krijgen net genoeg energie om te kunnen overleven.

Je kunt je voorstellen dat deze toestand, zowel fysiek als mentaal, op termijn hele grote problemen gaat opleveren.

Wat is een burn-out?

Een burn-out is een vorm van chronische stress, wat grote gevolgen kan hebben voor je dagelijkse leven:

• Je bent fysiek- en emotioneel volledig uitgeput
• Je raakt in een isolement
• Je hebt geen doel meer

Wanneer je een volwaardige burn-out hebt, ben je niet meer in staat om efficiënt te functioneren. Niet alleen op je werk, maar ook op persoonlijk niveau.

Zoals eerder gezegd, wordt je niet op een ochtend wakker met een burn-out. Nee, een burn-out is een sluipmoordenaar, een verrader die heel langzaam bezit neemt van je lijf. Hierdoor is het, zelfs voor de mensen om je heen, heel lastig om te herkennen.

Toch geven je lichaam en geest hele duidelijke waarschuwingen. Als je weet waarop je moet letten, kun je een beginnende burn-out herkennen voordat het te laat is.

Alle burn-out symptomen op een rijtje

Alle drie eerder genoemde gevolgen van een burn-out, hebben stuk voor stuk specifieke burn-out symptomen die je vrij gemakkelijk kunt herkennen.

Het verschil tussen stress en burn-out heeft voor het grootste deel te maken met het niveau. Hoe eerder je dus de vroege signalen zal herkennen, hoe effectiever je maatregelen kunt nemen om erger te voorkomen.

Natuurlijk is er overlap van het ene symptoom naar de andere, maar ik zal proberen om de burn-out symptomen zo overzichtelijk mogelijk te houden.

Symptomen Burn-out: Je bent fysiek- en emotioneel volledig uitgeput

Moe, moe, en nog eens moe…

Een van de eerste burn-out symptomen is een chronisch gebrek aan energie. De meeste dagen voel je je moe, je hebt moeite om uit je bed te komen, en je bent blij dat de werkdag weer voorbij is, zodat je een dutje kunt doen op de bank.

Als je een paar stadia verder bent, dan voel je je, zowel lichamelijk als mentaal, volledig uitgeput. Door deze uitputting krijg je angstgevoelens voor wat jou die dag allemaal te wachten staat: Werk waar je al je energie voor nodig hebt. Energie die je niet meer hebt…

De nachten worden steeds langer

In het begin kun je zo nu en dan problemen hebben om in slaap te vallen, of de hele nacht door te slapen. Op zich geen probleem, dat overkomt ons allemaal wel eens. Maar beetje bij beetje kan dit erger worden tot het moment dat de nacht steeds weer een beproeving wordt: Je bent hondsmoe, maar het lukt je niet meer om te slapen.

Je vergeet steeds meer

Een milde vorm van vergeetachtigheid is ook één van de eerste burn-out symptomen. Samen met een slechte concentratie en gebrek aan focus zal dit op langere termijn ontwikkelen tot een groot probleem: Je bent niet meer in staat om normaal te functioneren, en het werk begint zich steeds meer op te stapelen. Dit zorgt weer voor extra stress, en je beland in een (negatieve) vicieuze cirkel.

Je lijf begint te protesteren

Door de constante stress, zal je lichaam beginnen te protesteren. Dit zijn over het algemeen belangrijke en duidelijke signalen dat je actie moet ondernemen. Denk hierbij maar eens aan pijn op de borst, hartkloppingen, kortademigheid, duizeligheid, flauwvallen, en hoofdpijn. Dit soort tekenen moeten direct opgevolgd worden, en medisch beoordeelt worden.

Meer last van kwaaltjes

Door de constante stress en de algehele uitputting, raakt je immuunsysteem ernstig verzwakt. Daardoor ben je meer vatbaar voor kleine kwaaltjes zoals infecties, verkoudheid, griep en andere immuun gerelateerde kwaaltjes. Ben je dus vaker verkouden dan normaal, of heb je last van dingen waar je nooit eerder last van gehad hebt? Laat dit dan een duidelijk teken zijn!

Geen eetlust meer

Voorheen at je altijd goed. Door alle drukte misschien niet altijd even gezond, maar toch had  je steeds weer zin om (lekker) te eten. Maar als je begint met maaltijden over te slaan omdat je geen honger hebt, moet je je nu al zorgen maken. Dit kan uiteindelijk resulteren in een totaal verlies van eetlust, en daarmee begin je aanzienlijk gewicht te verliezen. Je krijgt een mager, smal gezicht. Samen met ‘hollere’ ogen, moet dit voor je omgeving een duidelijk teken zijn dat er iets aan de hand is.

Last van angsten

In het begin ga je meer piekeren dan normaal, je ervaart spanningen die je voorheen nooit gevoeld hebt. Je voelt je angstig en begint bang te worden voor wat de dag gaat brengen. In een later stadium zal dit zo erg worden, dat je niet meer in staat bent om normaal te functioneren op je werk. Ook in je persoonlijke leven zal dit grote problemen geven.

Depressieve gevoelens

Verdrietig en neerslachtig zijn we allemaal wel eens. Maar als dit erger wordt, en je hierdoor schuldgevoelens krijgt, en jezelf als ‘waardeloos’ ziet, is dat een heel duidelijk teken van een aankomende burn-out. In een later stadium voel je jezelf ‘gevangen’, je wordt depressief, en je denkt steeds vaker dat de wereld beter af zou zijn zonder jou.

Let op: Als jij dit punt al bereikt hebt, is het belangrijk om DIRECT professionele hulp te zoeken!

Je bent boos, heel erg boos!

In het begin ben je wat prikkelbaar, maar in een later stadium kan zich dit ontwikkelen tot serieuze woede-uitbarstingen die de sfeer op je werk en thuis compleet kunnen veranderen. Dit kan zelfs evolueren tot fysiek geweld tegen collega’s en/of familie.

Let op: Hier geldt hetzelfde: Als jij dit punt al bereikt hebt, of dreigt te bereiken, is het belangrijk om DIRECT professionele hulp te zoeken!

Symptomen Burn-out: Je raakt in een isolement

Alle plezier is weg

In het begin lijkt het verlies aan plezier erg mild: Je hebt minder zin om te gaan werken, en in de ochtend heb je nét iets minder haast dan normaal. Dit verlies aan plezier in het leven, kan uiteindelijk grote gevolgen hebben voor alle facetten van je leven, inclusief die van je gezin, familie en vrienden. Op je werk probeer je (nieuwe) projecten te vermijden, en verzin je manieren om aan je werk te ontsnappen: Bijvoorbeeld (niet bestaande?) afspraken buiten de deur, waar je héél ruim de tijd voor neemt.

Pessimisme krijgt de overhand

Je kijk op het leven verandert drastisch: In plaats van een half-vol glas, staar je steeds vaker naar een glas wat half-leeg is. Dit lijkt in eerste instantie niet zo dramatisch, maar kan verregaande gevolgen hebben: Het gaat uiteindelijk over je eigen zelfbeeld, en de mate waarin je kunt vertrouwen op je collega’s en familieleden: Je krijgt steeds meer het gevoel dat je niemand meer kunt vertrouwen.

Je wordt afstandelijk

Je begint heel duidelijk afstandelijker te worden. Je hebt geen contact meer met anderen en met je omgeving. Je zegt verjaardagen af, en de vrijdagavond-borrel sla je steeds vaker over. Je geluid van je telefoon staat steeds vaker uit, en je meld je steeds vaker ziek. Uiteindelijk zal dit er toe leiden dat je afstand neemt van iedere verantwoordelijkheid, zowel in je persoonlijke leven als op je werk.

Isolement

Door alle eerder genoemde punten raak je uiteindelijk in een diep isolement. Ook al heb je heel veel vrienden en kennissen om je heen, je voelt je alleen op de wereld. Uiteindelijk ben je snel geneigd om de hele ervaring om te draaien door te denken dat niemand meer met je wil praten, terwijl dit toch écht uit jezelf komt. Eén van de burn-out symptomen die ontzettend veel gevolgen kan hebben voor jezelf én voor je omgeving!

Symptomen Burn-out: Je hebt geen doel meer

Gevoelens van apathie en hopeloosheid

Dit is vergelijkbaar met wat ik eerder geschreven heb over depressie en pessimisme. Dit geeft in de algemene zin duidelijk aan dat ‘niets goed gaat’, of dat ‘niets er meer toe doet’. Naarmate dit gevoel erger wordt, zal het evolueren naar gedachten zoals ‘het heeft allemaal geen zin meer’. Deze gedachten zullen je alleen maar dieper in de depressiviteit drukken, waardoor het allemaal alleen maar erger gaat worden. Juist, de bekende vicieuze cirkel.

Je bent erg prikkelbaar

Prikkelbaarheid komt voort uit het gevoel van ineffectief zijn, het gevoel van onbelangrijk zijn, nutteloos zijn, en een toenemend gevoel dat je de dingen niet meer zo efficiënt of effectief af kunt handelen als vroeger. Je voelt je machteloos en gefrustreerd.

In een vroeg stadium heeft dit natuurlijk gevolgen voor zowel je persoonlijke als voor je professionele relaties. In het ergste geval zal dit uiteindelijk je carrière en je relaties vernietigen. Eén van de meest voorkomende burn-out symptomen.

Verminderde productiviteit en slechte prestaties

Ondanks de lange werkdagen, zal de chronische stress voorkomen dat je net zo productief kunt zijn als voorheen. Dit zal resulteren in niet afgemaakte projecten en een constant groeiende to-do lijst. Hoe hard je het ook probeert, steeds vaker lijkt het of die stapel papieren op je bureau alleen maar groeit en groeit.

Lifestyle-keuzes die een burn-out kunnen voorkomen

Om een burn-out te kunnen overwinnen, moet je dezelfde maatregelen nemen als wat je zou moeten om een burn-out te voorkomen. Natuurlijk is er een verschil: De maatregelen moeten bij een burn-out extremer zijn, terwijl het voorkomen van een burn-out dezelfde maatregelen in mindere toegepast moeten worden. Op een veel natuurlijker manier kun je je leven aanpassen. Niet alleen om die burn-out te voorkomen, maar vooral ook voor meer plezier en geluk in je leven.

Playtime

Zorg er voor dat je je hersenen steeds weer stimuleert op verschillende, en vooral nieuwe, manieren. Dit kan bijvoorbeeld betekenen dat je een hobby weer oppakt die helemaal niets te maken heeft met de taken die je op je dagelijkse werk uitvoert. Het maakt niet uit wat het is, maar je zou wel de voorkeur moeten geven aan een hobby die bewegen, buiten zijn, en sociaal contact combineert.

Sociale contacten

Het hebben van zinvolle, positieve, sociale contacten is ook een bewezen manier om je stressniveaus laag te houden. Dit moet natuurlijk veel verder gaan dan alléén maar de sociale contacten met partner, kinderen en familie.

Eén van de eerste levensbehoeftes van een mens is sociale interactie, een gemeenschap, onderdeel zijn van een groep waar we op terug kunnen vallen.

Me-time

Tijd voor jezelf maken hoeft natuurlijk niet direct te zeggen dat je nu het vliegtuig moet pakken voor een maand vakantie op de Malediven. Hoewel enkele dagen of een paar weken vakantie zeer behulpzaam kan zijn, gaat het vooral om ons dagelijkse leven. Je brein heeft behoefte aan ontspanning en de mogelijkheid om zichzelf op te laden voor de nieuwe uitdagingen die iedere dag weer in de rij staan.

Dit hoeft helemaal niet ingewikkeld te zijn. Het gaat om die kleine momenten waar je vaak niet eens bij stilstaat:

• De harde werkers zijn heel vaak gewend om hun lunch achter hun bureau op te eten. Even een snelle hap, terwijl je nog snel even een paar mailtjes doorneemt. Doe het voortaan eens anders door tijdens de lunchpauze een lekker wandeling te maken, en je boterhammetje op een bankje in het park op te eten. De buitenlucht, de verandering van omgeving, en de beweging zal je goed doen. Dit is géén verlies van tijd, want in de middag zul je hierdoor véél productiever zijn.
• Het einde van de dag, vlak voordat je naar bed gaat, is vaak tijd om nog even die laatste mailtjes door te nemen, voorbereiding voor de volgende dag, en je sociale netwerk even door te nemen. Dit is een heel slecht plan, want al deze nieuwe informatie zal je beletten om goed te slapen. Neem liever een ontspannen douche, maak een korte wandeling, of lees een boek.
• Als je met openbaar vervoer naar je werk gaat, probeer dan een halte eerder uit te stappen. Het laatste stuk ga je lekker lopen. De inspanning zal je goed doen, waardoor je met een fris hoofd de dag kunt beginnen.
• Woon je binnen fietsafstand van je werk? Onnodig te zeggen dat je dan de auto kunt laten staan.

En zo zijn er nog tientallen andere ideetjes om van die kleine ‘me-time’ momenten van ontspanning te kunnen profiteren.

Heb jij andere ideeën om te ontspannen? Deel ze met ons onderaan dit artikel.

Leer om ‘nee’ te zeggen

Nee kunnen zeggen is voor veel mensen erg moeilijk. Je wilt niemand voor het hoofd stoten, en iedereen wil ‘aardig gevonden worden’. Dus zeg je maar weer snel ‘ja’, terwijl je weet dat je er geen tijd voor hebt. Of, nog erger, je offert hiermee een dagdeel op wat eigenlijk gereserveerd was als ‘me-time’.

Voor diegene die steeds weer worstelen met het handhaven van hun grenzen, is er een manier om op een diplomatieke manier ‘nee’ te zeggen, zonder dat dit bot en raar overkomt.

Dit is de zogenaamde sandwichmethode: Je verpakt je ‘nee’ tussen twee positieve uitspraken.

Een voorbeeld: Als een vriend je vraagt om te helpen verhuizen op die ene middag die je voor jezelf gereserveerd had als ‘me-time’, zou je als volgt kunnen reageren:

• Positieve uitspraak 1: “Als je tijdens de verhuizing een klankbord of een slaapplek nodig hebt, dan ben je hier altijd welkom”
• De ontkenning: “Helaas ben ik niet beschikbaar die middag van de verhuizing….”
• Positieve uitspraak 2: “… maar als het nodig is kan ik je de avond daarvoor wél helpen”

Stressbeheersing is steeds vaker een professionele competentie

Lang geleden was een medewerker met een burn-out niet zo belangrijk voor een werkgever. Als de medewerker een serie schroefjes in een product moet draaien, dan is dat ook prima mogelijk met een burn-out. En anders was de medewerker snel en gemakkelijk vervangbaar.

Maar nu we steeds meer opschuiven van een productiemaatschappij naar een kenniseconomie, waar probleemoplossend vermogen en creativiteit een belangrijke rol spelen, is het ook in het belang van de werkgever om een burn-out zo veel mogelijk te voorkomen.

Heb jij je wel eens afgevraagd waarom steeds meer (tech)bedrijven verplichte lunchpauzes hebben? Een lounge met tafeltennistafel, biljart en tafelvoetbal? Een ruimte met aangepaste stoelen om even een powernap te doen? Sportfaciliteiten en meditatie-lessen?

Dit is omdat onderzoek uitwijst dat geestelijke gezondheid niet alleen een burn-out kan voorkomen, maar ook een aanzienlijk rendement oplevert in de vorm van (creatieve) productiviteit.

Het is juist daarom dat meer en meer bedrijven bij sollicitaties ook kijken naar de vaardigheden om stress te voorkomen. Een nieuwe, maar ontzettend belangrijke, competentie wat een vast onderdeel op je CV zou moeten zijn.

En dan nog dit…

Als je jezelf niet herkent in één van de eerder beschreven symptomen, dan is dat geweldig nieuws! Maar blijf wel alert en hou in je gedachten dat een burn-out heel geleidelijk je leven over kan nemen. Een burn-out zal altijd over je schouder meekijken terwijl jij je drukke ‘ik kan alles’ leven leidt.

Als je jezelf wél herkent in één of meerdere symptomen, dan zou dit een duidelijke wake-up call moeten zijn dat je je op een zeer gevaarlijk pad begeeft.

Neem ruim de tijd om de hoeveelheid stress in je leven zeer kritisch te bekijken, eventueel met behulp van je partner en/of goede vrienden. Zoek samen naar oplossingen om de stress beduidend te verminderen voordat het te laat is.

Bedenk goed dat een burn-out niet zoiets als de griep is: Het gaat na een paar weken niet vanzelf weer over. Als je eenmaal een burn-out hebt, dan kan het soms jaren duren voordat je je weer goed voelt.

Of je nu burn-out symptomen hebt, of niet: Breng NU een aantal veranderingen in je leven aan, zodat je in de race kunt blijven en met vol gas je carrière de boost kunt geven die het verdient.